Вера Балдановна тухай

Урда хабарай май hарада бидэнэр Саяан тосхоной ажалай ветерануудаар уулзажа хѳѳрэлдэhэн байгаабди. Хэд бэ гэбэл, Вера Балдановна Иванова ба  Ольга Дымшеевна Бамбагаева болоно. Манай гол шухала асуудалнууд хадаа иимэ байгаа- урданай еhо заншалhаа эхилээд, ѳѳhэдэйнь ажабайдал, дайнай ʏеын саг тухай мэдэжэ абаха hанаатай байгаабди. Намда, юундэб даа, Вера Балдановнагай ажаябаhан ʏе сагуудай шухала хэлтэрхэйнʏʏдые дурсан хѳѳрэхэ hанал тʏрѳѳ гээшэ.Вера Балдановна 1940 ондо Сэнсэ нютагта тʏрэhэн байна. Урихан шарайтай, шог зугаатайхан хʏгшэнтэй зугаалдахадамни ехэ зохид  байгаа гээшэ.

- Вера Балдановна, таамнай    маанадтаа ѳѳрынгѳѳ бага наhан тухайгаа хѳѳрэжэ ʏгыт даа.

-Ехэл  хʏндэ хʏшэр саг hэн даа. Заахан байхадамни намайе ʏхэhэн тугалай мяхаар андалдажа Хандакова Долгоройдо ( Бальжин Жаргаловичын эжыдэ) ʏгѳѳ hэн. Yлэн хооhон, хилээмэнэй хэлтэрхэй суглуулжа эдидэг бэлэйбди. Пекарниин пеэшэн соо ороод крошкыень гараараа хамажа эдидэг hэмди. Хаа-яаниинь гансал ʏльhэн тушаалдадаг байгаа.

Одоол ехээр, грузэй ерэхыень хʏлеэжэ ядадаг байгаабди, юундэб гэхэдэ улаан таряан соорхой мэшээгhээ унаhан байхал даа, тиихэдэнь яндан дээрээ хууража, хургаараа долеогоод эдидэг hэмди.Нэгэтэ байдаг айлаймнай эзэн маанадаа, хоер ʏхибʏʏдээ орхижо, газааhаамнай шэбхэдээд, хониео адуулжа ябашоо. Yлэн хооhон баарhад харанхалжа унашаhан байгаабди.

Харин тэрэ ʏедэ Шарлай Убушеевич Аюшеев колхозой даргаар хʏдэлжэ байгаад, маниие абараа ха юм.

14-тэй байхадаа Орлик ошожо hургуулида орооб. Тэндэhээнь 5-хи класста  hуража байтараа тэрьедээб. Тиихэдэ Гулгонов гэжэ багшада hуража байгааб. 

1953ондо Сталин багшын наhанћаа нʏгшэхэдэнь, нэгэ арбаад ʏхибʏʏд суглараад,  ʏхэтэрѳѳ бархиралдаа бэлэйбди.Ямар hонин саг байгаа гээшэб даа. Хэрбэеэ хэшээлдээ аляархаа hаа, гэрэй даабари дʏʏргээгʏй байбал даа, шамайе багша буланда байлгаха, ʏшѳѳ Ленин, Сталин багшын урдаhаа хараад байгты - гэдэг hэн, хэдэн час соо байхаш. Мʏнѳѳ ʏеын хʏʏгэд хэзээдэшье тиигэжэ байхагʏй. 

-Вера Балдановна, урдандаа ямар шог наадан, дуун ба еhо заншал тухай   hананабта даа?

-Еши-Доржо Гармаев шог дуунуудые зохеодог байhан юм. Тэрэ дуунуудыень мΥнѳѳшье  hанан энеэлдэдэгбди.

Баруун тээhээ hалхин hалхилба,

Бадма бэрьен ерэхэнь хаяа.

Шара-талын хото шэбхэтʏʏлhэн,

Унаhаан мориндоо хʏшхэрхэгʏй,

Ута Бѳѳриин hулайнти

(Бѳѳрэй гэжэ ехэл уургамша эхэнэр байгаа hэн.)

Гунгаева Дулма Лопсоновна ( Игорь Ошоровичын эжы) баhал шог  дуу зохеожо дууладаг байгаа бэлэй, Бамбалаев Доржо Шорной, Шойжод хоерой hулайнти,

 тухай иигэжэ дууладаг hэн.

Ээрын ʏбэр эрид гэжэ hанаагʏйб,

Эрью муу Доржо эрьелдэхэ гэжэ hанаагʏйб.

Баhал еhо заншал тухай хэлэхэ болоо hаа, иимэ байна:- Мэндэ хэлэхэгʏй хʏн -ʏхэhэндэ тоотой. Нара ороhоной удаа бог шоройгоо хамахагʏй, hарын хуушанда, орой шууяжа, хашхаржа болохогʏй, hʏнэhэн алдагдаха, уhа бузардуулжа болохогʏй, Галдаа  шобхо зомгооhо ʏзʏʏрээрнь хэжэ болохогʏй, бурхан уурлаха- гэхэ мэтын заншал одоошье олон даа. Иимэл даа дайнай ʏедэ ябаhан ябадалаймнай хэhэгʏʏд.

Вера Балдановна,  hайн даа, дахин таанадтаа ерэжэ ʏшѳѳ олон,  hонин юумэн тухай мэдэжэ абаха бэзэбди. Бидэ таанадтаа ута наhатай, элʏʏр энхэ, ʏри хʏʏгэдтэй, буянтай, бурхатай ябахыетнай хʏсэнэбди.

Патархеева Дулмын  «Журналистика»  гэhэн элективэй хэшээлдэ дΥΥргэћэн шалгалтын ажалhаа.