Багшын үндэр заяан

Түрэл нангин хэлэеэ мартуулангүй, улам хүгжєєжэ, үндэһэн хэлэн дээрээ угайнгаа еӥо заншал ӥэргээжэ, ёһотой буряад соёлоо дэмжэжэ, абажа ябаһан хүнүүд хаана гээшэб? Биил даа, бии, тэдэнэй нэгэн - Загарайн аймагай Асагад нютагай Агваан Доржиевай нэрэмжэтэ һургуулиин буряад хэлэнэй багша Нанзанова Очир-Ханда Найдановна болоно.

Очир-Ханда Найдановна Асагад нютагта 1969 ондо түрэӥэн, бүхы ажалаа, зохёохы хүдэлмэриеэ, ами наһаяа хайрата тоонтодоо зорюулаа. 1988 онһоо һургуулида хүдэлжэ эхилээд, 1994 ондо буряад хэлэнэй багша болоо.

Манай һургуули – аймаг соогоо ганса үндэӥэ яһанай эмхи зургаан, тиимэһээ ород хэлэтэй үхибүүд ӥургуулидамнай эхэ хэлэндээ ӥурахаяа зорижо ерэдэг. Очир-Ханда Найдановна иимэ үхибүүдтэ хүн бүхэндэнь зохидхоноор, онсо маягтайгаар хандажа, урмашуулаад, ойлгуулжа эхилдэг юм. Тэдэнэр 9 , 11 класс дүүргэхэдээ, буряад хэлэтэй болоод, найруулга-зохёолго бэрхээр бэшээд дүүргэдэг зантай. Шабинарайнь дунда буряад хэлэн болон литератураар республикын олимпиадада 1,2,3 ӥууринуудые эзэлэгшэд олон. Заншалта болоӥон жэлдээ нэгэ үнгэргэдэг буряад хэлэнэй үдэрнуудтэ багшын шабинар заатагүй электрон номоор республикын мүрысєєнїїдтэ түрүү ӥууринуудые эзэлжэ, ӥургуулияа суурхуулдаг. Мүнєє жэлдэ хоёр пурагшадынь 1, 2 ӥуури абаа. «Эхэ ӥайхан хэлэеэ суг хамта мандуулая», - гээд, багша үхибүүдээ уран үгэдэ ӥургадаг. Ћурагшадынь аймагтаа, мүн республикадаа уран үгын мүрысөөгөр шалгаржа гараад, ёһотой һайхан буряад хэлэн ямар байха ёһотойб гэжэ жэшээ харуулдаг. Раднаев Намдак «Чудесный клад Бурятии» гэһэн республиканска уран үгын конкурсдо 1 һуури эзэлээ. Мүнөө БГУ-гэй Yндэһэ яһатанай институдай оюутан. Мүн шабинарынь эрдэмэй - практическа конференцинүүдтэ («Шаг в будущее», «Летопись родного края» г. м.), уншалгануудта (Агвановска, Давыдовска уншалганууд г.м.) ябааб - хододоо 1-хи, 2-хи, 3-хи ӥууринуудые абаад лэ ерэжэ байдаг.

 Багша һургуулиин үхибүдые хүтэлбэрилжэ, архивуудаар ябажа, түүхын музей, национальна библиотекэ болон ондоо нютагуудаар хориин 11 эсэгын гушад угай түүхэ домогуудые суглуулаад, «Асагадай домогууд» гэжэ суглуулбари болгожо гаргаһан байна. Асагад нютагай урда сагай дуунуудые үбгэд хүгшэдтэ ошожо, хєєрэлдэжэ, дуулахыень шагнажа, «Асагадай урданай дуунууд» гэжэ нэрэтэй буклет болгон хэблэжэ гаргаа. Yгы болоһон нютагууд тухай мэдээнүүдые, хэд ямар буусада ажаһуугааб, хэды байгааб, мэдээжэ хүнүүдыень – һурагшадтаяа суглуулаад, «Yгы болоһон нютагууд» гэжэ сборник согсолборилһон юм. Манай һургуулида онсо шэнжэтэй, нилээд ехэхэн горитой, һонин «Топонимическа толи» бии. Энэ толи соо манай нютагай бүхы топонимууд – географическа нэрэнүүд – Очир-Ханда Найдановнагай ба тэрэнэй шабинарай хэһэн ажал юм. Тэдэнээ зохидхоноор карта дээрэ тэмдэглэнхэй.

 Манай нютагта «Гандандаржалинг» гэжэ баян түүхэтэй, хаа яанагүй мэдээжэ дасан бии юм. Дасанайнгаа түүхын олон хуудаһануудые Очир-Ханда Найдановна тодорхойлон харуулаа. Гадна түрэл нютагайнгаа мэдээжэ хүнүүдые, түүхэтэ ажал ябуулагша – Чойнзон Юрөөлтуев, Зүүн Сибириин хамба лама, Доржо Дарбаев, хориин 11 эсэгын угай бэшээшэ, дайнай болон ажалай баатарнуудай намтар ба ажаябуулга үхибүүдээрээ шэнжэлээ юм. Мүн урдын ёһо заншалнуудые шэнжэлгэдэ багша ехэ оролдосо гаргадаг. «Yхибүү үлгыдэ оруулга», «Айлшадые угталга», «Буряад хубсаӥан» г.м. буряад ёһо заншалнууд, нааданууд һургуулидамнай амжалтатайгаар үнгэрһэн юм.

 Очир-Ханда Найдановна өөрөө багшанарай элдэб конкурснуудта, эрдэмэй конференцинүүдтэ дүй дүршэлөөрөө хубаалдадаг, мэргэжэлээ дээшэлүүлдэг. Жэшээнь, мүнөө жэлэй Буряад хэлэнэй үдэрнүүдтэ республикын багшанарай конкурсдо Нанзановагай «Эхэ нангин хизаарнай» гэжэ элективнэ курсын программа илажа гараа. Багшын зохёохы ажалнууд Загарайн аймагтаа, республикада хэблэн гарагагданхай.