1948 оной шорой Хулгана жэлдэ түрэһэн, 7 улаан мэнгэтэй, гарагай дүрбэн һүлдэтэй, Марагтын малгайгүй моодхон харгана обогтон Дамби Базарович Дамбаев түрүүлэгшэ тухайгаа уншагшадта үнихэнэй хөөрэхэ хүсэлтэй һэм. 1998 оной намар Дамби Базаровичнай 50 наһанайнгаа алтан ой тэмдэглээ һэн.

Дамби Базарович энэ дэлхэйдэ эрэ хүн түрэһэн уялгаяа гүйсэд түгэс дүүргэжэ ябана гэжэ хэлэхэ дүүрэн эрхэтэйбди. Юуб гэбэл, түрэл нютагайнгаа дунда һургуули эрхимээр дүүргээд, Улаан-Үдын мяха-һүнэй техникум түгэсхөө, һүүлээрнь сэрэгэй уялгата албанда ябаад, нютагаа бусажа, комсомолой эмхиие ударидаһан, тиигээд Мужихын тоһоной заводто технолог боложо, мэргэжэлээрээ хүдэлжэ эхилһэн намтартай.Хүн зоноор үгэеэ ойлгосожо ядахагүй, сэхэ зантай, урагшаа һанаатай залуухан мэргэжэлтэниие зоной нюдэн обёороод орхёо һааб даа. Үнишье хүдэлөөгүй байтарнь, комсомолой Ярунын райком Дамби Дамбаевые урижа, эмхидхэлэй таһагые даагша болгоһон юм. Эндэньшье удаан хүдэлэнгүй, партиин райкомой инструктор болгожо абаһан. Тэндэ 6-7 жэлдэ хүдэлхэ үедөө Дамби Базарович БГПИ заочноор һуража дүүргээд, түүхын багшын диплом абаа. Хэһэн ажалдаа нарин нягта, эдэбхи үүсхэл ехэтэй, залуушье һаа, зондоо хүндэтэй, өөрын нюуртай болоһон Д.Б.Дамбаевые партиин райком Яруунын аймагай эгээл ехэ колхозуудай нэгэн болохо « Дружба» колхоздо парторг болгожо эльгээгээ. Эндэ хүдэлхэ үедөө Дамби Базарович зониие эмхидхэхэ, хойноо дахуулха шадабаритай, хэлэһэн үгэнь бата, найдамтай хүдэлбэрилэгшэ байһанаа харуулаа.

1985 онһоо Д.Б. Дамбаев түрэл нютагтаа, «Победа» колхоздоо түрүүлэгшээр һунгагдаа һэн. Ажабайдалай, албан тушаалай жэгдэ бэшэ замаар үгсэжэ яяяяяяябаһан нютагаймнай хүбүүн Дамби Базарович ехэ дагбарайтай, зөөриин хэшэгтэй, орон нютагай үргэмжэтэй, эхэ эсэгын буянтай хүн гэжэ үбгэд, хүгшэднай үндэр сэгнэлтэ үгэгшэ.

Юһэн жэлэй хугасаа соо колхозойнгоо урда жэлнүүдэй үри шэрииешье хаагаа, малай, хүдэлмэришэдэйнгөө байра байдалые шэнэлэн һайжаруулаа. Энэ бүхы ажалыень сэгнэжэ, хүн талыень хүндэлэн, нютагайхидынь Дамби Базарович Дамбаев түрүүлэгшэеэ гүрэн түрынгөө эгээл дээдэ засагта дэбжүүлэй бэлэй. Хэсүү шагнахан тэмсэл дабажа ,дүрбэн аймагай зүгһөө 1989 ондо нютагаймнай хүбүүн Д.Б.Дамбаев СССР-эй Верховно Соведэй депутат болохо үндэр хуби заяатай байгаа.

Олон жэлдэ бэеэ гамнангүй ябаһанайнь хойшолон байгаа һэн гээбы. Үбшэнэй шалтагаанаар ажалаа орхихо баатай болоо һэн. Колхознигууд, нютагайхидынь Д.Б. Дамбаеваа түрүүлэгшэһээнь яашье табихагүйбди гэжэ хамтынгаа суглаан дээрэ нилээд шууялдаа. Тиихэдэнь битнай бэеэ аргалаад, һайн болоходоо, һөөргөө ерэжэ хүдэлхэлби гэжэ үгэеэ үгэхэдэнь лэ, табиха зүбшөөлөө үгэһэн юм.

Д.Б. Дамбаев Улаан-Үдэ ерэжэ, бэеэ аргалуулһанай удаа Агропромснабай худалдаа наймаанай түбтэ хүдэлжэ эхилбэ. Энэ үе соогоо Дамби Базарович нютагайхидайнгаа хамтыншье, хубииншье хэрэгтэ хам оролсожо, хүн бүхэндэ гэхээр туһа үзүүлжэ байгаал даа. Колхоздомнай энэ тэрэ юумэн дутаба ,үхибүүмни хамтын байрагүй үлэшэбэ, үбдэбэ хабдабабди, больницада орохыем туһалыт гэхэ мэтэ асуудалнуудаар хүдөөдөөш байһанһаа сүлөөгүй, зоной түлөө Дамби Базарович үгы гэхэгүй зантай һэн.

Удаань Д.Б. Дамбаев нютагаа бусажа, дахинаа түрүүлэгшэ болобо. Нютагайхидынь дахинаа түрүүлэгшээрээ ерэхынь урижа, туха заяа үгэнгүй байлгахаяа болёо һэн.

Үни удаан гэртээ үгы байһанаа бусад эсэгэ мэтэл даа түрүүлэгшэмнай! Тээрмэдэ ороһоёо татаад, өөрын талхатай, пекарни тодхоод, үнэгүй хилээмээр үдэр бүри колхознигуудаа хангадаг болоо. Тахяагай фермэтэй болонхой, үндэгөөр дутаагүй, гахай барина, мяха өөхэтэй, һүеэ тушаагаад тоһотой, ууха сайтай, эдихэ дабһан, лапшааһаа эхилээд, татаха тамхин хүрэтэр колхознигуудтаа салиндарнь тааруулаад хубаажал байдаг. Мүнөө жэлдэ хартаабха ехээр ургуулаа, ургасаньшье һайн. Шэнэ ургасынгаа орооһоор, хартаабхаараа эдеэ хоолой корпорациһаа урьһаар абаһан тоһо түлишынгөө түлөө үриеэ хүсэд түлэжэ шадаа.