Ажалдаа оролдосотой, үхибүүдэйнгээ hонирхол татахын Тула бүхы хүсэ хабаяа гаргадаг багшанарай нэгэн манай Яруунын Эгэтын-Адагай дунда hургуулиин буряад хэлэнэй, литературын багша Цырен-Ханда Жамсуевна Жамьянова мүн.

Цырен-Ханда Жамсуевна арадай гэгээрэлэй албанда ажаллахадаа, олохон үеын үхибүүдые орон нютагтань, түрэл хэлэндэнь, угайнь ёhо заншалнуудта дурлуулжа шадаhан байна. Буряад хэлэнэй хүгжэлтын үргэн дэлисэтэйгээр урагшаа дабшалгада Цырен-Ханда Жамсуевнагай оруулhан хубита ехэ даа.

Урданай баян түүхэтэй, уг галбалтай, уян нугархай түрэлхи эхэ хэлэндэнь ургажа ябаhан залу үетэниие hургаха гэжэ оролдодог багша Цырен-Ханда Жамсуевна Жамьянова хэhэн ажалайнгаа урманда РСФСР-эй ба СССР-эй гэгээрэлэй отличник, «Буряадай hургуулиин габьята багша», «Гуа-сэсэн затан-2005» гэhэн нэрэ солодо хүртэнхэй. Мүнөө Цырен-Ханда Жамсуевна өөрынгөө зохеohoн програмаар «Буряадай соел болбосорол» гэhэн хэшээлнyүдые 5-дахиhаа 9-дэхи класс хүрэтэр үнгэргэнэ.

Гадна буряад хэлэнэй хэшээлнүүдтэ «Фонетика», «Лексика», «Морфологи» гэhэн хэhэгүүдые шабинартаа шудалуулхадаа, суута багша өөрынгөө зохеоhон схемэ, таблицануудые хэрэглэдэг.Энэ зохеохы хүдэлмэритэнь 1986 ондо үнгэргэгдэhэн багшанарай республиканска уншалгануудта сугларhан зон hонирхон танилсаа hэн.

Уг гарбалай асуудалhаа эхи табин, зонойнго сагhаа үхибүүдээ яажа хүмүүжэлдэг байhые шэнжэлэн шудалжа, еhо заншалаараа, уг гарбалаараа hонирхожо байhан энэ hайхан үе сагнай хэдэн олон жэлэй үнгэрхэдэ, түүхэдэ ямаршьеб даа сараа үлөөhэн байха. Мүнөө үеын hурагшад багшынгаа хүсөөр өөhэдынгөө уг гарбал hайн мэдэхэ. Hyyрагшад багшынгаа дабаряаар үбдэг, хүгшэдhөө hураад, уг бүхэнэй hарбаалжа – «Угай модо» зуража hуранхай.

1991 оной октябрь hарада Шэтэ дээрэ «Залуу үетэниие хүүмүүжүүлгэдэ арадай педагогикын удха шанар» гэhэн темээр түрүү багшанарай уулзалгада хабаадахадаа, Цырен-Ханда Жамсуевна өөрынгөө хэhэн элидхэлээр үндэр сэгнэлтэ абажа, шан бэлэгүүдтэ хүртөө hэн.

Түрэл хэлэндээ, түрэһэн дайдадаа ургажа байгаа залуу үетэниие дурлуулхын тулада классһаа гадуур ехэ хүдэлмэри хэгдэдэг. «Нютагай домог» гэһэн уран зохеолой болон драматическа кружок 80 – яад онуудай һүүл багаар байгуулагдаад, мүнөө болотор таһалгаряагүй хүдэлжэ байдаг юм. Кружогойнгоо гэшүүдэй хүдэлмэри согсолжо, «Буряад үнэн», «Ярууна» газетэнуудта тусхай хуудаһануудые гаргуулдаг. Кружогойхид хуушан монгол үзэг шудалжа эхилһэн юм. Кружогой эдэбхитэд нютагайнгаа суута үльгэршэн Р.Э. Эрдынеевтнай нягта холбоотойгоор хүдэлһэн. Тус кружогой гэшүүдэй амжалтаар һонирхое.

1992 ондо республиканска буряад литературын олимпиадада 11 – дэхи классай һурагша Володя Дашинимаев 1 – дэхи һуури эзэлжэ, багшанарай дээдэ һургуулиин буряад хэлэнэй факультедтэ шалгалтагүгөөр орохо эрхэдэ хүртөө һэн. Мүнөө В. Ц. Дашинимаев журналист мэргэжэлтэй 1994 ондо ээлжээтэ олимпиадада 11 – дэхи классай һурагша Эржена Доржиева хабаадалсажа, олимпиадын дүнгөөр Буряадай хүүгэдэй уран зохеолшодой зүгһөө урмашуулгын тусхай шанда хүртөө. 1995 ондо республиканска буряад хэлэнэй олимпиадада 11 – дэхи классай һурагша Цыпилма Жамсаева урмашуулгын тусгай шанда хүртэһэн юм.

1994 оной июнь һарада «Гэсэрэй газар дайдада» гэһэн хүүгэдэй фольклорно һайндэртэ хабаадалсахадаа, «Гэсэр» үльгэрые шэнжэлһэн конференцидэ, майнай һургуулиин 6 – дахи классай һурагша Базаржап Гончиков өөрынгөө уг гарбалые хөөрэжэ, 2 – хи һуурида гараа. Цырен – Ханда Жамсуевнаагай оролдолго, габьяа тон ехэ.

 Цырен – Ханда Жамсуевна бэрхэ багша хүмүүжүүлэгшэ байхаһаа гадна, эхэ эсэгын табисуураар үгтэһэн бэшэлгэ, зохеолгын талаар онсо шэнжэтэй юм. Бишыхан зураглалнуудһаа эхилээд, эрхим ажалшад тухай томо статья, очеркнуудые, нютагайнгаа үбгэд тухай магтаал – үгүүлэлнүүдые саг үргэлжэ «Буряад үнэн», «Ярууна» газетэнүүдтээ толилуулжа байдаг.

1997 ондо Бүгэдэ бурядуудай съездын делегат боложо, Цырен – Ханда Жамсуевна шухала асуудалнуудые шиидхэлгэдэ хабаадалсаа.

Багшын ажал нангин, нарин. Үхибүүдэй һайн һайхан сэдьхэлтэйгээр хүмүүжүүлгэдэ туһалжа, зааханшье хирэ хилэнсэггүйгөөр наһанайнь харгыда гаргаха гээшэ бэлэн хэшэг бэшэ. Цырен – Ханда Жамсуевна мүнөө эгээл баян дүй дүршэлтэй багшанарай нэгэн болоно. Заалгаһан һурагшадайнь дундаһаа багшын мэргэжэл шэлэһэн зон үсөөн бэшэ. Манай hургуулиин hурагша Цыдендамбаев Жамьян Дашиевич (1990 оной 29-дэхи выпуск), муноо уень Хэжэнгын интернат hургуулиин багша, буряад хэлэ болон литература заадаг багшанарай «Эрхим багша – 2007» гэhэн республикын түрүүшын мүрысөөндэ илажа, Гран-при шанда болоод, үнэтэ бэлэг – компьютерта хүртэбэ. Залуу багшын амжалтада Цырен-Ханда Жамсуевна багшанайнь нүлөө ехэ даа!