Энэ мэдээсэлдээ буряадай мэдээжэ поэт Мэлс Жамьянович Самбуевай шγлэгэпиграф болгон эхилхэмни:

 

Эжы, абынга дайдада

 

Эзэн болонhууhайб даа.

 

Энхэ заяандаа найдан,

 

Этигэл туйхай дуулаhайб даа.

 

Буряад зон ехэ баян тγγхэтэйбди. Энэ хэдын мянган жэлэмнай замда ямаршье байдал тохёолдоhон юмааб даа. Нютагта 15 отогойхид ажаhуудаг гэнэ. Энэ 15 γг гарбалтанай эгээл олон нютагтаа адуу малаа γсхэн,γри хγγгэдээ γргэн, γндэр баян ажаhууhан тγγхэтэйбди. Шонорог тухэ олонYгынь шоноhоо эхитэй гээд хэлэгдэдэг. Ахын шонорогууд Тунхэнэй буруудхатангуудай дγтэрхы юм.

 

«Аглаг γндэр Аха» гэжэ номсоо иимэ домогγгтэнэ.

 

«Холонго – хаан нэгэ залууханбогоол басагатай байhан гэнэ.Нэгэтэ тэрэнь тγрэхэ болобо. Хаанай хараалhаа айhан басаган ойдо гаража, тэндээ хγбγγ тγрѳѳ ха. Тиигээд хγбγγгээ шонын эшээнэй γрхын ойро орхёод ябашаба. Дγтγγр гараhан харгын зон тэрэ хγбγγе оложо абаhан юм. Олзо тэрэ хγбγγнhээ шоно отог эхиеэабадаг. Шоно хадаа тэнэгэриин нохой гээшэ гэжэ тиихэдэ зон тоолодогбайгаа. Тиимэhээ энэ отогоорхид сахилгаан. Залинhаа огто айдаггγ hэн. Аадар бороогγй γедэ тэдэнэр гараа ѳѳдэнь γргэжэ: «Бидэ шонын ашанар гээшэбди,» - гэдэг байгаа.». Тγнхэнэй( Хэрэнhээ) Аха ерэhэн отогой эгээл тγрγγшын хγн гэхэдэ, Шарбуунай болодог. Манай бэшэжэ абаhан угай hарбаалжан дээрээмнэй энэ хγнэй хγбγγн болобол Тахууна гэжэ хγн байћан байна, тэрэ хγнБилбагай гэжэ хγбγγтэй байћан, Билбагай хадаа 4 хγбγγтэй байћан юм гэдэг: Галсан, Патрааха, Мандага, Захаар. Энэ 4 хγбγγдћээнь тараћан γринэрэнь мунѳѳ Галсановтан, Патарахеевтэн, Мандагаевтан, Захаровтан болоно гээшэ.

 

Манай уг гарбалай зон ехэ бэлиг шадабаритай байћан юм гэжэ нютаг нугадаа яћала мюдээжэ юм. Аха нютаг соогоо суута уран дархашуул байћан, энэ хада дархан Дондип γбгэн байћан юм. Тэрэ хγγнай хγбγγдДаша,Лопсон – Сэрэн гэжэ ехэ урашуул байћан. Суута мэргэн ангуушадшье байhан гэхэ, тэдэнэй нэгэн – Галсанов Максар Пантирович болоно. Шонорог угайхид ажалдашье тγрγγ байhан юм. Ажалдаа амжалта туйлаhан зониие тоолохо болобол тон олон юм ааб даа, Ажалайулаан тугай орденой кавалер Галсанова Дулма Максаровна, дайнай ба ажалай ветеран Патархеев Сэбэк Пурбоевич гээд нэрлэнэб.

 

Манай таабайнуудай Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агуу ехэ дайнда яhала ехэ баатаршалга харуулан, эхэ ороноо хамгаалhан юм, тэдэнэй тооhоо мγнѳѳнэгэл γбгэнγлѳѳд лэ ябана,энэ хадаМандагаев ЖугдэрХайдаковичболоно.

 

Манай γг гарбалай эхиндэ байhан Патраха баhал 4 хγбγγтэй байhан юм, толобол иимэ: Ёндон, Сэрэн, Доржо, Сэбэг. Бидэ хадаа Сэбэгhээ тараашан, заримамнай Патархеевтан гээд, заримамнай Цыбиктовтэн гээд ябадаг юм. Сэбэгээ хγбγγд Радна, Дубжэр, Таржад,Халзан, басаганиинь Долгор. Би ѳрѳѳболобол Радна γбгэнэй аша хγбγγнэйн Хаптагаев Игорь Жалсановичын Таня гэжэ басаганиинь гээшэб.

 

Манай уг гарбалай зон хэр угhаа хойшо уран гоё хонгёо хоолойтой,ехэ эдэбхитэй зон байhан гэжэ суурхадаг юм, мγнѳѳшье угаа табяагγйбди.

 

Энэ танай анхаралда γгтэhэн hарбаалжан харахада манай зон ямар ажабайдалтай байhан бэ гэжэ мэдэхээр байна. Эгээ эхиндэ элэнхэни буряад нэрэнγγд байна гээшэ Шарбуунай, Тахуунай, Бильбагай, Мандага гэжэ. Энэ нэрэнγγд хγниие газа тээhээнь зураглаhан γгэнγγдhээ бии боложо болоо, жэшээнь: Шара, Тахаар, Мандагар г.м. Саашань харахада ород Захар, Патрихей гэжэ нэрэнγγд буряадуудай ородуудта тγрγγшынхиеэ барисаа тогтоожа эхилhые гэршэлнэ гээшэ. Баhал энэ γёѳѳр манай зон буддын шажанда орожо γхибγγбтээ тибет санскрит нэрэнγγдые олоор γгэжэ эхилhэн байна. 1930-аадонγγдhаа эхилжэ ород нэрэнγγд олон болоно, энэ баhалюун дээрэhээ болоноб гэжэ ойлгосотойэ. Hγγлдэнь нэгэ 70 -80-аад онуудhаа шэнэ тγхэлэй буряад нэрэнγγд олошорно, жэшэнь: Оюна, Баясхалан, Баяр, Туяна, Булат, Саяна г. м.Энэ нэрэнγγд манай буряад зоной соёл болбосоролой хγгжэлтын шэнэ шатада гараhые гэршэлнэ гээшэ «Оюна» гэжэ нэрые буряадай мэдээжэ уран зохёолшо Цыден – Жап Арсаланович Жимбиев тγрγγшынхиеэ зохёожо бии болгоhон юм гэжэ би мэдэдэгби.

 

Энэ родословно таблицануудые бэшэхэдэ ямар дγрим методико хэрэглэнэбди гэхэдэ иимэ: бидэ доктор филологических наук Метрошкина Анастасия Григорьевнагай «Бурятская антропонимия» гэжэ монографии сооγгтэhэн методикоγргэнѳѳр хэрэглэгдэй гээшэбди. Тиимэhээ угай бэшэг – карта гγ али родословно таблицаяа хажуутээшэнь бэшэнэбди, зарим методикоор дэрээhээнь доошонь бэшэдэг бшуу. Хγнγγдэй нэрэнγγдые γе γёоорнь нэгэ столбик болгон бэшэхэ гэжэ оролдогобди. Бэшэhэн хγнэйгээ тγрhэн жэл мэдэхэ болобол аргагγй тэрэние бэшэхэ ёhотой. Хэрэбэ тэрэ энэ хγн али хэбэр hуужа байhан байнаб гэжэ тооложо гаргахая hанабал, hая γеын тγрэhэнжэлhээ урагшань 20 – 20 жэл тоолоод «γе бγхэндэ», гаргахадамнай, урда сагта hууhан хγнай он жэлнγγд барагсаажа гараад γгэдэг юм.

 

Хγнэй нэрэнγγдые энэ методикоор болоболарагγй транскрипцида оруулжа бэшэхэ ёоhотой. Жэшэнь: Володя гэжэ ород нэрэ хайшангээд бэшэхэ ёhотойб гэхэдэ шэхээрээ хайшан гэжэ дууланабшии, тиигэд бэшэхэ юм. Энэ юундэ тиигэнэб гэбэл иимэ: хэдын олон жэлнγγдэй γнгэрhэн хойно манай бэшэhые харад, 1999 ондо Аха нютагай буряадууд хγнэй нэрэ ямараар γгγγлдэг байгааб гэжэ эли байха ха юм.

 

Бидэ γшѳѳ эхэнэрнγγдэй нэрэнγγдые аргагγй бэшэгшэбди. Хажуудань «ж» γзэг табиха ёhотой. Урда сагта уг гарбалаа бэшэхэдээ эхэнэрнγγдэй нэрэнγγдые бэшэдэггγй байгаа. Энэнь эхэнэр хγн хγнэй тоодо ородоггγй гэhэн удхатай байгаа.

 

Эхэнэр хγнэй γбгэгγй байгаад γхибγγтэй байбалынь, тэрэнэй нэрэhээ залгажа γхибγγдэйнь нэрэ бэшэдэгбди. Хэрбэ гэр бγлэ эсэгэтэй болоболынь, эсэгынь нэрэhээ залгажа γхибγγдэйнь нэрэ бэшээд, эхынь нэрhээ залгажа бэглэдэгγйбди. Юундэб гэхэдэ нэгэ хγнэй нэрэ хоёр дахин тоологдохогγйн тула.

 

Уг гарбал тухайгаа ямар хγнhѳѳ бэшэжэ абанабди, тэрэ хγнэйнгѳѳ нэрые аргагγй бэшэхэ ёhотой: жэшээнь: Информант: Будаева Бальжид Гундыновна, хэды оной хγн бэ, ямар бэшэгтэйб, ямар hуурин тосхондо hуудаг бэ гэжэ аргагуй бэшэдэгбди.

 

Би энэ уг гарбал тухайгаа γзэхэдѳѳ ехэ олон юумэ мэдэхэ болоо гээшэб. Иигээд орхихогγй, ходол зонойнгоо уг гарбалаарhонирхожо ябахаб гэжэ ћананаб.

 

Анхаран шагнаhэндатнай баярые хγсэнэб.

 

Шоно урагуудай уг гарбал.

 

Манай Аха нютагта олон янзын яhататуг гарбалаарааилгардаг. Тэдэнэ нэгэ шоно урагууд болоно. Хэд гэбэл Захаровтан, Галсановтан, Патархеевтэн, Бамбалаатан, Табитуевтан, Хулуевтан, болон Наханцаковтан ороно. Тэдэнэр Тунхэнэй Хужар гэжэ ћууринћаа Шарбуна гэжэ хилэ ћахихаяа ерэћэн, тэрээнэћээ шонорог хγнγγд тараћан тγγхэтэй.Тэдэнэ уг узуурые ћургалан мэдэхэдэ найман γе болоно. Эгээл гол тоололгые γндэр наћатай Тубанова Дулма Бизьяевна (94 наћатай)тоолонхѳѳрэжэγгэћэн юм. Энэ тоололгые 4 – 5 жэлэй урда тээбэшэћэн байнаб. Зарим хэлэhэн юумэниинь hамарhан байхадань, Жγгдэр Хайдакович Мандагаев, Сэбэк Пурбоевич Патархеев, Сэбэк Хамаевна Бамбагаева, Бальжинима Патархеев, Даря Бизьяевна Арсаланова гэгшэд ѳѳhэдынгѳѳ ажаглалтанууд болоннэмэри хэжэ, ѳѳhэдынгѳѳ хубиие оруулhан юм. Дулма Бизьяевна шоноорогууда тоолохоодоо, ганса эрэ хγнэдэй нэрэнγγдые нэрлэhэн юм.Саашань суглуужа бэшэхэдээ, эхэнэрнγγдэй нэрэ толон бэшэлсээб, мγнѳѳнэй γетэндэ ойлгосогγй байха гу гэд hананаб. Ехэнхи ушарта уг узуурай эхин тоологдобо, тиимэhээ эхэ эсэгынгээ нэрые олоод, ѳѳhэдѳѳ саашань γргэлжэлγγлхэ бэзэ гэжэ найданаб.

 

Аха дγγнэр, уг гарбалаа тоолон бэшэхэдээ, Валера хγбγγнэйгээ захиhан hаналые дγγргэжээ, мγнхэ дурасгаал болгон бэшэбэб. Хаанашье яба аха дγγгээ тоолон нэрлэжэ ябадагбайhан юм.

 

Хэнэй хγбγγн хэн гээшэбиб , хаанаhаа ерhэн,гараhнаа мэлэжэ ябахыетнай дуратханаб.

 

«Гансаhаа газардэлхэй дγγрэхэ» гэhэндэл, Шарбуна (Тахуунай) гэжэ хγнhѳѳ шонорогууд Аха нютагта hуурижаhаан, гэшэ.

 

Аха, дγγнэр, уг гарбалаа мартангγй, γри γхибγγдээ айл амитан болоходоо энэ суглуубариие анхаралдаа оруулжа ябахыетнай онсо тэмдэглэнэб.

 

Тиимэhээ хаанашье яба, Аха дуугээ мартангγй Аха заха зоноо хγндэлжэ, бэе бэедээ аша туhатай, γнэр баян ажаhуухыетнай хγсэн, ажалдаа амжалтатай, γγн зондоо хγндэтэй, хэзээ мγγхэдѳѳ бурхатай, буянтай ябыт даа гэжэ γреэлжэ бэшэбэб.

 

Евгения Доржиевна Цыремпилун.

 

2003 оной апрель hара.

 

Шарбууна (Тахууна) р. 1800

 

↓

 

ЗахарБильбагай р.1825ШулуушхаБамбалайГозоонЭмэшхэй

 

↓

 

ГалсанМандагаПатарааха (Бадарха)р. 1850

 

↓

 

ЁндонСэбэг р.1878СэрэнМангад(Доржо)

 

↓

 

Радна1908ТаржадДубжирДолгорХалзан

 

(γхибγγγгγй)

 

↓

 

ДоржоЖалсан р.1932гДолгорВалераЮраОля

 

↓

 

Цыремпил,Миша,Валера,Бадма,Игорь р. 1962г,Будажап(Гармажап), Борис,Слава(Станислав),

 

Сырен – Ханда,Баир,Галя (Дулма)

 

↓

 

Оюна род.1984Туяна р 1986Саяна р. 1988Булад р. 1990Таня р. 1999

 

↓/

 

Аяна р. 2009

 

Цыремпил –Баир, Слава, Лена, Солбон

 

Миша – Соня, Чингис, Чимит

 

Валера – Оля, Баясхалан, Лёня

 

Бадма – Катя, Руслан

 

Будажап – Амгалан, Арюна

 

Борис – Оюна, Гэрэлма, Эржэна

 

Слава

 

Сырен – ханда – Баир, Нина, Санжидма, Бэлигма

 

Баир

 

Галя – Цырма, Намсалма, Жамсо, Сарана

 

Ошор

 

↓

 

Буда

 

↓

 

Дампи,Дыжит,Даша - Мама

 

↓

 

Дулма, Даря, Даша – Доржа,Дымбрын,Бальжи – Нима(р. 1930)-Сэдэб(р 1927),Долгор, Оля,Владимир

 

↓

 

Володя. Витя,Валя, Венера,Вера(р.1962г )-Игорь(р. 1962г),Даша

 

↓

 

Оюна(р. 1984)- УрьяТуянаСаянаБуладТаня

 

↓

 

Аяна

 

ПутункеевтанПутунка

 

↓

 

Путункеев Зодбо – Анна (русская)

 

↓

 

Сандак,Яндак, Буда, Таглай, Должид, Ундэр Михала, Илья (в Монголии)

 

↓

 

Тоглой,Сосор,Должит –Аюр Базаров (Махоров),Дулма↓/

 

Содном,Сырен – Жап,Дари,Сэдэб – Бальжинима Ошоров, Сэндэ – Аюша, Манзарагша↓/

 

Володя,Витя, Валя Венера,Вера – Игорь, Даша↓/

 

ОюнаТуянаСаянаБуладТаня

 

↓

 

Аяна

 

Моя бабушкаОшорова Сэдэп Аюровнародилась в 1927 году в селе Хойто - Гол Тункинского района. До войны окончила 5 классов.

 

В годы войны работала в колхозе им. Молотова в селе Хойто – Голб. С 1941-1942 год работала к чабанкойв колхозе. С 1942 года работала в первой и во второй бригадах учётчиком, заведующим складом.

 

В 1946 году переехала с матерью в Окинский район. Здесь оназаочно закончила7 классов Орликской школы. С 1949 года работаласекретарём – машинисткойв Окинском АК ВКПБ, печатницей в типографии».

 

Награждена медалью «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941 – 1945гг.»,почётнымиграмотами района.

 

Сейчас моя бабушка проживает в селе Орлик у Венеры нагасы.

 

Девичья фамилия моей бабушки Базарова, родственники по линии отца моей бабушки живут в Тункинском районе села Хойто–гол. А по линии матери моя бабушка относится к роду Путункеевых.

 

Сымбелова Дымбрен Дашеевна –родилась 1 февраля 1928 года в рабочем селе Боксон Окинского районаОкинского хошуна Тункинского аймака Бурят – Монгольской Республики в многодетной трудовойсемье. Отец Дымбрен Дашеевны- Ошоров Даша Будаевич, был знаменитым охотником Оки и по заданию Ленинградских учёных единственный в Оке добыл живую дикую козу длы научно – исследовательских работ.

 

Мать Дымбрен Дашеевны работала дояркой в колхозе. В их семье было десять детей. Дымбрен Дашеевна была пятым ребёнком в семье.

 

Дымбрен Дашеевна свою трудовую деятельность начала в 1946 года в селе Орлик. В Окинской районной типографии в качестве ученика наборщицы, а в июле 1946 года была переведена в наборщицы. С сентября 1951 года работала заведующей Окинской типографией. За время работы показала себя трудолюбивым. Добросовестным, ответственным работником

 

В 1976 году ей присвоено звание «Лучший полиграфист Бурятии» за достигнутые высокие показатели в социалистическом соревновании.

 

В 1950 году вышла замуж за Сымбелова Буда Аюдаевича, уроженца села Хужир Тункинского района Республики Бурятия. Буда Аюдаевич работал в милиции, в Росстрахе, директором Окинского лесхоза.

 

У Дымбрен Дашеевны двое внуков и внучка, трое правнуков. Помогла всех вырастить, воспитать, научила всему хорошему, доброму.

 

Иванова Екатерина Будаевна– родилась 25 сентября 1929 года в с Аларь Голуметского района Иркутской области

 

Работа ученицы 7-го класса Хаптагаевой Тани, МАОУ « Саянская СОШ» Окинского района