Буряад хэлэн- Yндэhэн хэлэн

Буряад орон дотор Yндэhэн буряад хэлэндэ зорюулагдаhан олон hонирхолтой уулзалганууд болон мYрысθθнYYд Yргэнθθр Yнгэргэгдэжэ байhандань ехэ hайшаалтай.

 

 

                            hайхан заншал

   Экологи-байгаалиие хамгаалха эрдэмэй ёhоор уhан булагуудые  бузарлангYй, ургамал Yбhые таhалангYй, амитанай наhые хороонгYй ябадаг байха хэрэгтэй. Бусад олон аша туhатай хэрэгYYдые хэжэ, сэбэр агаараар амилжа ябахада YхибYYдэй  ухаан, сэдьхэл hанаан, бэе элYYр баайхада гоё ха юмгэжэ мини теэби ходол намдаа хэлэдэг юм. Тиимэhээ манай Аха нютагта багаhаань маанадаа hургадаг. Уhан голдоо сайгай заваарха, hYYнэй  сэлдэм, шуhан гэхэ мэтэ юумэ оруулжа болохогYй, тэрэ хYн бузардаха, элдэб муу ушарнууд тушаалдаха

 гэдэг. Тиимэhээ манай гол горхонууд одоол сэбэр, тунгалаг байна гээшэбдаа. Зундаа манай Хойто-Гол аршаандамнай олоороо аршааншад, аяншад, айлшад хаана янаhаа ерэдэг. Зарим нэгэниинь манай заншал мэдэдэхэгYйдθθ юм  гYY али тиимэ нэтэрYY ябадалтай юм гYY даа. амарhан газартаа бог шоройгоо хаяад лэ θθhэдынгθθ хойноhоо сэбэрлэнгYй  ябашадаг ушарнууд байдаг. Иимэ зониие харахдаа уурашни хYрэхэ даа. Нютагайнгаа арюун сэбэрээ тYлθθ, энэ hайхан заншалые би ходол дэмжэжэ  ябадагби.

       

 

      Сайбанова Сосора, 6-хи классай hурагша

ЭдиршYYлэй туршалга

ХYхэ нуур

Манай hургуулида эдиршYYлэй туршалгануудай  конкурсада би хабаадахадаа « Аха нютагайнгаа домогуудhаа»,  Шаснур тосхоной захада байдаг хYхэ нуур тухайгаа бэшэбэб.

Минии теэби, Марина Лопсоновна Мандагаева, энэ нуурай домогые  ходо намдаа хθθрэдэг юм. Энэ нуурта - ехэ улан залаатай зэбэн би  юм гэлсэдэг. Тэрэнь хадаа эзэниинь гээшэ. Yндэр хада байсын доро байдаг. Тээ саанахань манай зуhалан, нажарынь малаара ажаhуунабди. Урдын урда сагта хоер баатарнууд харбалсажа, нэгэниинь ехээр шархатажа, нуур соогоо унажа- улаан залаатай зэбэн, нуурай эзэн болоhон тYYхэтэй. Тэрэ баатарай харбадаhан газарта, ехэ хабтагай шулуунда  « сагаан» зураатай байдаг. Энэ ехэ тахилтай шулууе шYдэжэ болохогYй. Нуурай захада хашхаржа, шууяжа, бахиржа болохогYй. Yбэлдθθ тогоон шэнги хотогороор хYрэшэдэг. hолжоржэ наадахада  одоо гоё юм даа. Нуурайгаа захада элдэб жэмэсэ ургадаг, янза бYриин загаhанууд , ангуудшье байдаг. Энэ баян нуураа омогорхон ябадагби.

                                                                                             Мандагаева Саша, 5-хи классай hурагша

 

 

Нютаг

            Минии тYрэhэн нютаг – Аха. Аха нютаг ехэ гоё юм. Yндэр хада уулануудаараа суурхуулдаг, ой тайгаар баян. Элдэб олон аршаантай, олон горхонууд урдадаг. Аха нютагтамнай олон янзын зэрлиг амитад бии. Би тYрэл нютагтаа ехэ дуратайб. Иимэ hайхан нютагтай хадаа хYхуюн баяртай ябанаб. hургуулида hайнаар hуража, бэшэг эрдэмтэй боложо, нютагаа суурхуулхаб. θθрθθшье нютаг соогоо суутай, хYндэтэй хYн болохоёо оролдохоб.                                                                             

 

Манай баялиг

                 Бамбагаева Сарана,  5-хи классай һурагша

 

Интервью

                                  Батуева Катиин интервью

      Манай буряад арад зоной гурим ёhо заншал хэды hайхан бэ. ГYнзэгыгθθр шэнжэлжэ Yзэбэл Байгаали ба хYн хоёрнай холбоотой. Тэрэнэй гол зорилго - хYниие тойроод байhан байгаалиин  Yзэсхэл сэбэр арюуханаар гамнаха хэрэгтэй. Ажамидаралдаа ехэл зYбθθр хэрэглэхэ ёhотойбди. Дэлхэйн баялиг - булта зоной зθθри ха юм.

Тиимэhээ улад зонтой уулзажа, ямар аргаар, хайшан гээд  энэ Саяан нютагаа арюун сэбэр байдалтай болгохоб гэжэ интервью абаха гэжэ                 шиидээб.

                                                                                                  

Люба Будаева, 10 классай hурагша

-Люба, ямар аргаар, хайшан гэжэ нютагаа арюун сэбэр байдалтай байлгахаб, шинии hанал бодол ямар байнаб?

Манай Саяан нютаг аймаг соогоо эгээл сэбэр тосхон гэжэ тоологдодог. Тиигэбэшье зарим нэгэшYYлнай богоо  сваалхадаа хYрэнгYй, ойро зуураа хаяжархидаг ха юм. Тиимэ дээрэhээ хYн бYхэн θθрынгθθ гэр, газаагаа, ажалдаа сэбэрлээд,  сэбэрые хододоо хамгаалжа ябабал тон hайн байха. Наймаашад  баhаал ариг сэбэрэй сахижа ябаха ёhотой. Бидэ hургулиин YхибYYд « Стеклышко» - гэхэ мэтэ ажал ябуулхадаа хэдышье уйлсэ сэбэрлэхэдэмнай, мэтэр байса элдэб пакет, шэлнYYд хаягдашаха юм. Ой модон соо дYYрэн хаяатай.   Жэлдээ тэндээ арилганабди. Харин иигэжэ муугаар турэл байгаалидаа хандабал, энэ гоё Yльгэрэймнай орон, гол горхомнай  хатажа, хара шоройдоо дарагдажа, байра байдалнай hандархал.

Тиигээд би нютагархидтаа хэлэхээ hананаб, хYн хадаа байгаалитайгаа суг холбоотой хадань яажа хамтаржа hайжаруулхабибди гэжэ хэлсэебди.

Лия Батаевна Цыбикова, пенсионерка

- Байгаали сэбэрлэхын тYлθθ модо hуулгажа, газаахи хореогоо, уйлсэдэ, харгын захада гY али баруун модон согоо гY ото сэбэрлэжэл байдаг ха юм. Yшθθ волонтернудаа суглуулжа, элдэбым hонин хэшээлнYYдые хэхэ хэрэгтэй. Нээрээшье оршон тойрон байгаали хамгаалха асуудал ехэ орёо болоод байна. Хамтын суглаанда яhала энээн тухай хэлсэдэгшье hаа, тэрэ шиидхэбэриинь хYсэндθθ орожо шаданагYй.

Энэ интервью соогоо би Саяанайнгаа зондо байгаалидаа  бэришье  hайнаар хандая гэжэ уряалнаб

Нютагайнгаа арюун сэбэрэй тYлθθ оролдоёбди!