Манай Ториин голой Жаргаланта нютагта Байдагтан угай Байдуков Бадмажап гэжэ хун хоридохи зуун жэлэй турушынь хахадта байсан байгаа. Хун зоной дунда тэрэ «Дарбалаа» гэжэсуута нэрэтэй байгаа
Дарбалаа тургэн хубэлгэн ухаантай, хурсахэлэтэй, тэрэнээнайруулан шулэг мэтээр хэлэдэг байсан. Хунуудэй хэлэгшээр эрдэмтэй бол поэт, уран зохёолшоншье боломоор хун болохо байгаа гэлсэдэг. Теэд Дарбалаа хулгайша байгаа, тэрэ уеын Ториин голой зоной зугаагаар «Жаргантын жаран хулгайшадай» тоодоородогсэн. Тургэн ухаантай байсан дээрээсээ, тэрэ турмэдэ ехэ ородоггуй, мултаржа шададаг сэн.
Дарбалаа тухай олон болосон уршагта ябадалнуудай нэгыень танай анхарагда дурадханаб.
Нэгэтэ Дарбалаа оорынгоо хэрэгээр эмээл морёор Зуун Ториин эхи ошоод, гэртээ хариха гээд оройтобо. Тэндэхи нэгэ баян айлда хонохо гэхэдэнь, гэрэйэзэн: « Ши Дарбалаа хулгайша хунши, би шамайе гэртээ хонуулхагуйб!», - гээд тэрэниие улдэбэ. Тэндээсээ намнуулаад гэртээ суни ерэжэ ябахадаа Дарбалаа досоогоо санаата болон: «Вай байза! Би шамайе шадахал байхаб!», - гэжэ бодолгото болоно. Тэрэ айлай хорёо сонь хоёр томо гэгшын ууртай нохойнуудэй байхые гаража ябахадаа харасан байгаа.
Гэртээ ерээд, нэгэ-хэды хоног амараад, Дарбалаа хоёр ухэрэй хунды эбэр соо шара тосо хайлуулжа хээд, тэрэнээ хургэжэ сарсааба. Тиигээдт эрэ хоёр эбэрээ абаад эмээл мориндоо мордожо, Зун Тори тээшэ шэглэн ябаба. Уноохи баян айлайнгаа газа харанхы хахад суниин уеэр дутэлжэ ерэбэ. Тэрэ хоёр томо нохойн ууртай урдаасань угтан ерэхэдэнь хоёр шара тосотой эбэрнуудые нэгэ-нэгээрнь шэдэжэ угэбэ. Тэдэнь нэгэ-нэгэ эбэрнуудээ хоёр урда хулнуудээрээ тэбэрин- Набшан долёогоо дабяагуй байсан газараа абяагуй хэбтэшэбэ. Тэрэ самбаандань хотондонь орожо, нэгэ эгээн томо эрьгэ хонииень шуурэжэ абаад гараба. Нэгэ заахан саашаа ошоод удхэн шугы соо тэрэ хониёо эдлэжэ мяхыень уутан соогоо хэжэ мориндоо ганзагалаад, углоонэй уур сайхын урдахана гэртээ ерээд байгаа юм гэлсэдэг.
Борис Дамбаев, Зэдын аймаг, Дээдэ Тори нютаг.
Комментарии