Сборник стихов о малой родине  учащихся Кусотинской СОШ 

Саяна Доржиева

 

Минии нютаг Хүсөөтэ

Тунгалаг һүни огтогойдо

Тоолошогүй олон мүшэд

Нютагыемни гэрэлтүүлэн,

Нойрыемни манан яларна.

 

Үглөөгүүр үүрэй сайхада

Сэлмэнэ нютагайм шарай.

Наранай шангаар шарахада

Хүсөөтэмни һэргэн баясана.

 

Эгээл шамдаа дуратайб

Хүсөөтэ мини орон

Хододоо һалбаржа байгыш

Ерээдүйн манай одон!

 

Евгений Будажапов

Цырендулма Дондоковада

Буряад эхэнэрнүүдэй омогорхол боложо

Бултанай ехэ Абгай гэгдэжэ,

Бурханай үршөөһэн үндэр табисурһаа

Бэлигэй умда амсан хүртөөт.

 

Эхэнэр хүнэй сэдьхэлэйнь байдал

Этигэмэ зүбөөр харуулжа шадаат.

Инаг дурые, баяр жаргалые

Үнэншэмэ бэрхээр бэшэжэ урмашаат.

 

Жаргалтай омог дуунуудаа ханхюурдан,

Гуурһанайтнай үзүүр хурсал байн даа.

Хуби заяанай түүхэ иран,

Хаба шадалтнай һэргэг зандаа.

 

Даша Раднаев

Эжыдээ

Эжыдээ би дуратайб даа.

Эжым намдаа һайхан даа.

Эжымни сэдьхэл саган даа

Энхэ мүнхэ ябаг даа.

 

Сэсэг Санжиева

Хабар

Дулаан хабар орожо,

Талын шарай хайлана.

Дулаан оронһоо шубууд

Дуугаа дуулан ерэнэ.

 

 

Саяна Эрдынеева

Эжы

Эжыгээ дахажа би

Эды томо болооб.

Эжын энхэрэлээр би

Энэ бэеэ олооб.

 

Эжым намдаа аятай,

Эжым намдаа хайратай.

Эжынгээ үгөөр би

Эрхимээр номоо үзэхэб.

 

Эжынгээ һургаалаар би

Эрдэмтэй хүн болохоб.

Хэнһээш дутуугүй, зоригтой

Хуби заяагаа олохоб.

 

Саян Пахомов

Хүсөөтэ

Эртын нарые угтаһан,

Элинсэг угаа залгаһан,

Хүсөөтэ минии, Хүсөөтэ.

 

Бэлигэй зулаар баларhан,

Бэрхын золоор амталһан

Хүсөөтэ минии, Хүсөөтэ.

 

Баян дэлгэр хэшэгтэй,

Буян, мүргэл түшегтэй,

Хүсөөтэ минии, Хүсөөтэ.

 

Чимитсу Ирдынеева

Үе сагтаа

Үе саг, үеын наһанай нүхэр гүш?

Энээхэн байдалай засаг гүш?

Урдын сагые хэмжэжэ,

Адаглан байха нүхэр гүш?

 

Үнгэрһэн сагые тооложо,

Ошоон жэлнүүдые шэнжэжэ,

Ерээдүйн сагтай сасуулан

Ербэн тоосохо нүхэр гүш?

 

Ямаршье сагай ерээ һаа

Арадай байдалай хубилааш һаа

Ямаршье һаа биб гэхэ

Үе саг байха гүш?

 

Харгы

Бүрхэг хабарай үглөөгүүр

Харгыда гараад алханаб.

Сэбэр һайхан агараар

Сээжэ дүүрэн амилнаб.

 

Байгаалиин хэды бүрхөөшье һаа

Хабарай шанжэ үзэгдөө лэ.

Байдалай хэды хүндэшье һаа

Баярлаха дуран хүрэнэ.

 

Харгын хажуугаар хаа-яахан

Хэнзэ ногоон харагдаа лэ.

Хон-жэн тунгалаг агар

Харыт, анхаран хабарые.

 

Харгыда гараад ябахадам

Хабарай шубууд аянгална.

Хашараашье һаам, харгымни

Ходол зурыгыш урдамни.

 

Баабай мэтэ Байсадам

Байлгыш, харгымни, намайгаа.

Энээхэн үгтэһэн наһандам

Элдин байгыш харгымни.

 

Дондок Цыбанов

Хабар

Үргэн ехэ дэлхэйн

Тала дайда харлан,

Үндэр ехэ тэнгэриин

Үнгэ сэлмээд байна.

 

Саһан, мүльһэн хайлажа,

Сагай дулаан ерэбэ.

Саган добо харлажа,

Сарюун хабар айлшалба.

 

Үндэр үбгэн Байгаали

Һэреэд ехээр һуняаба.

Сухалтайшаг номин тэнгэри

Сэлмээд зохидоор энеэбхилбэ.

 

Буряад арад

Манай буряад арад

Монгол уг гарбалтай.

Агуу Чингис хаанаһаа

Арад зомнай эхитэйл.

 

Буряад арад түмэн

Буддын шажан мүргэлтэйл.

Буурал абын залаһан

Бата ёһо заншалтайл.

 

Сэсэн буряад араднай

Сэбэр хурса хэлэтэйл.

Арадай омогорхол болоһон

«Абай Гэсэр» үльгэртэйл.

 

Захяа

Эдир залуу наһандаа,

Эгээл хүхюу сагтаа,

Наринаар бэеэ абажа,

Номдоо бэрхээр һураарай.

 

Гүлмэр бага наһанһаа

Хара сагааниие ойлгожо,

Һай мууе илгажа,

Һэшхэлээр арюун ябарай.

 

Түрэл Эхэ орондоо,

Түрэһэн газар дайдадаа,

Түмэн арад зондоо

Ехэ, багашье туһатай,

Ёһоор алба хэхыеш,

Эдирхэн минии нүхэр,

Үнэн зүрхэнһөө уряалнаб!

Энээхэн шүлэгөө зорюулнаб!

 

Улан хада

Хүйтэн үбэлэй сагта

Улан хадын орой

Хүбэн саһаар хушагдажа,

Хүүгэд санаар һолжорнод.

 

Урихан хабарай ерэхэдэ.

Улан хада улайрна.

Тэрэнгиин ягаан сэсэгээр

Түрэл дайда шэмэглэнэ.

 

Зунай халуун үдэрнүүдтэ

Улан хадаһаа һэбшээлжэ,

Сэбэр агаар үлеэжэ,

Үргэн дайдые һэрюусүүлнэ.

 

Алтан намарай ерэхэдэ,

Үбэрөөрнь малнууд бэлшэнэ,

Хагдаржа, шарлаһан ногооень

Хужарлан байжа шэмхэлнэ.

 

 

Сарюуна Эрдынеева

Түрэл хэлэн

Энэ хэлэндэ ямар ехээр

Этигэл минии оронхойб!

Энэ хэлэндэ хүсэл эрмэлзэлым

Уран гоёор бэшэнхэйб!

 

Уянгата һайхан үгэнүүд

Урма зоригым эзэлэнхэйл.

Инаг дуран – зрхэнэйм нюуса

Илдам хэлээр бэшэгдэнхэйл.

 

Арад зонойм баян түүхэ

Алдаршуулаалши, минии хэлэн.

Үетэн нүхэдэйм мэргэн ухаа

Үнэржүүлхэлши, манай хэлэн.

 

Дуратайб шамдаа –түрэл хэлэн,

Дүүрэн сэдьхэлэйм омог дуун.

Дуратайб шамдаа – буряад хэлэн

Дуран зрхэнэйм эхин дуун.

 

Номгон далайн эрьедэ

Далайн эрьедэ амарха

Аза тудаба намда.

Алдар солото «Океан»,

Амар мэндэ шамда!

 

Номгон далай намайе

Хани ёһоор угтаа.

Тула загаан маниие

Тодоод, хүхеэд абаа.

 

Һургуулиингаа 70 жэлэй ойдо зорюулнаб

Булган талата буурал Буряадайм

Байгал далайн баруун бэедэ

Үргэн Түгнын эхин болохо

Тоонто минии Хүсөөтэ нютагта

Түбхин байнаш, түрэл һургуули.

 

Далан наһанай дабаан дээрэ

Дорюун задарюун үшөөл зандааш,

Түрэл хэлэеэ улам хүгжөөжэ,

Түүхэ солодо орожол ябаһаарш,

Үндэр түрэлтэ – минии һургуули.

 

Үндэр ехэ наһа эдлэжэ,

Ужам таладаа үдын байнаш.

Түрэһэн хүүгэдтэй дали ургуулжа,

Түби дэлхэйгээр дүүрэн ниидүүлнэш.

 

Далан наһанай хугаса соо

Залуу үетэн – хүбүүд, басагадтаа

Дабашагүй үндэр дабаа гаталхые,

Сарашагүй улаан гал унтаргахые

Даашагүй һургаал, ухаан мэдэрэл

Заажа табиһан түрэл һургуулимни,

Доро дохин тандаа мүнөө,

Дальбараануудшни, мүргэн һүгэдэнэбди.

 

Хүсөөтэмни

Ужам нэмжэгэр талануудтай,

Үндэр майхан хадануудтай

Түгнын эхиндэ байдалтай

Түрэл минии – Саган-Шулуутай.

 

Илдам налгай басагадтай,

Эрэлхэг дорюун хүбүүдтэй,

Үргэн долдой үхибүүдтэй

Үлгы минии – Хүсөөтэмни.

 

Талха таряагаар үнэр баян,

Үхэр малаар тоогүй олон,

Ажалша заноор элбэг үелдэр

Тоонто миниии Хүсөөтэмни.

 

Чимитцо Ирдынеева

Саган-Нур

Тугнуйская наша долина

Богатая предков земля.

За черное золото жизни

Тебе благодарна страна.

 

Олон-Шибирью звали это место –

Теперь оно Саган-Нуром зовется.

Жили здесь пастухи в тишине

И в вечных заботах своих.

 

Сейчас здесь поселок шахтерский

Живет и растет у тайги.

Слышатся мирные взрывы,

Слышится смех детворы.

 

Наших предков земля, прости,

Что тревожили недра твои!

О, земля, мы ведь дети твои…

Нас на жизнь благослови!