Найруулга

Yдэhэн тYрэhэн нютагайнгаа сэбэр hайхан агаараар амилхадашни, тунга зɵɵлэхэн хYрьhэн дээгYYр хYл нюсэгɵɵр гэшхэхэдэшни, hая гаража байhан наранай улаан туяанууд доро зэнхын татаhан хадануудые хаража байхадашни яагаа гое гээшэб даа. Тоонто нютагайнгаа илдамхан шэг шарай эрьен ерэжэ хараха дуран Yргэн ехэ Эхэ оронойнгоо алишье хизаарта тарашаhан хYбYYд басагадай зYрхэ сэдьхэл соо эжэлYYдгYй тYрэдэг байhаниинь гайхалгYй. ТиигэнгYй яахаб даа. Эжы аба, эжэл нYхэд, тYрэл тYрхимYYд, тYрYYшын алхам, тYрYYшын хэшээл, тYрYYшын дуран – хуу эндэл бшуу даа.  

Баргажан Хурамхаан аймагуудай хилэ дээрэ оршодог зуун дYшɵɵд Yрхэтэ айлтай Элhэн нютагые тоонто гэжэ нэрлэхэ зон манай республика соо олохон лэ байха. Тааруухан газарта оршодог даа Элhэмнай. Хойто тээhээнь Yндэр hайхан хаданууд Yльгэрэй баатар мэтэ нютагыемнай hалхи шуурганhаа халхалан байдаг, урдуурнь Yргэн Баргажан голнай субад дошхон долгинуудаа эбхэрYYлэн Байгал далай тээшэ яарадаг. Хэрбээ   Баргажан мYрэниие дабажа гарабалтнай, Yргэн ХYнтэйн ая гангата тала  нэмжын баяртайгаар таниие угтан абаха.  Yнгэрhэн сагай тYYхые бэедээ шэнгээhэн Yзэсхэлэнтэ hайхан байгаалитай Хахи, БYксэкɵɵн, Туяа олохон хYнэй дурсалгануудта hанагдаадхидаг байгаа еhотой.

Нютагыемнай тойрон байдаг Yдхэн хYбшэ нарhата ой тайга, загаhаар элбэг толи мэтэ нуурнууд, ягаахан тэрэнги, мойhоной хангал, алирhанай гашуухан амтан – эдэ бYгэдэ хэнэйшье дура буляаха аргатай.  Элhэнэй зуун урда, ХYнтэйн боори дээрэ  Yндэр тYрэлтэ Соодой ламын субарга нютагаа дээрэhээнь шэртэжэ, ажабайдалыень арюудхан  байhан шэнги сайбалзан харагдадаг. Yни урданhаа олон тоото Yбшэнhɵɵ эмнэлдэг мYнхын мYнгэн сэбэр уhатай аршаантайшьебди даа. Май hараhаа сентябриин дYYрэтэр БYхсэхɵɵнэй аршаанда таhалгаряагYй хYн зон бэеэ эмнэлхэеэ, амархаяа холо ойрын нютагуудhаа ерэжэл байдаг.

МYн тиихэдэ арбаад модоной газарта шулуун дээрэ хатарhан Янжама бурханай эди шэди  манай нютагта баhашье хабаатай байжа болоо. YхибYYдые Yршɵɵдэг бурхан Элhэн тээшэ хараад hуудагынь гайхалгYй, юундэб гэхэдэ далаад онуудаар эгээл олон YхибYYдтэй нютаг  гэжэ  Элhэмнай Россин Федерациин нютагууд соо хоердохи hуурида гараhан байха. Нютагтамнай Номол hэнгэлдэр ба Оторшо Шоно угай зон ехэнхидээ ажаhуудаг, Элhэн нютагай хYн зоной угай модон холоhоо ерэhэн айлшадай hонирхол заатагYй татадаг. hYYлэй жэлнYYдтэ айлшадай ошоhон хойнонь угай hарбаалжан нэмээд лэ орхигдодог hайхан заншалтай болоhон.

Бурханай буянгаар, эжы абын Yреэлээр  YхибYYднай Yндыжэ, домогто багшанар, эрхим эмшэд, тYрYY механизаторнууд, ажалша малшад болон элдэб мэргэжэлтэд боложо, холо ойгуур нютагаа суурхуулна бшуу. ТYрэл дайдань хYн бYхэнэйнь сэдьхэлэйнь  нюусануудые нангинаар хадагалжа, Yсɵɵхэн уулзалгануудайнгаа Yедэ hанаа бодолыень hɵɵргэнь бага балшар, залуу наhандань абаашажа, зYрхэ сэдьхэлыень хYлгYYлдэг шэдитэй. Он жэлэй ошохо бYри энэ уулзалгануудынь бYришье  ехээр сэгнэгдэдэг болоно бшуу. Холо нютагhаа Yри хYYгэдэйнгээ ерэхэдэнь, тоонто нютагынь заахан YхибYYндэ адли аргагYй баяртай байдаг  ааб даа.

Yри бухэнэйнгоɵɵ хойноhоо эхын зободогтол, тYрэл нютагай зон  хYбYYд басагадайнгаа ажабадалай хойноhоо шэнжэдгYй анхаржа байдаг. Тэдэнэй амжалтанууд,  туйлаhан илалтанууд, дабаhан элдэб бэрхэшээлнYYд бултанда мэдээжэ. Сагай хэдышье хубилаа hаа, уларилай хэды ондоо болобошье, оршон тойронхи байгаалиин Yнгэеэ хэды hэлгэбэшье, тоонто нютагайтнай ирагуу хугжэм, дулаахан hэбшээн,  ая гангын хоншуухан хангал – хэзээдээшье таниие зɵɵлэнɵɵр угтан абахал байха даа гэжэ найдагдана.

ТYрэл нютагайнгаа тYYхэ, оршон тойронхи байгаали, элинсэг хулинсагай еhо заншал гамнажа, hэргээжэ, саашанхи Yедоɵɵ дамжуулха болоно гээшэ мYнɵɵ энэ сагта ажаhуугшадай нангин уялга болоно ха юм. Элhэн нютагни хэтэ мYнхэдөө хYгжэн hалбараг лэ даа!!!

Татаса

ХYйhөөрөө холбоотой тоонтомни,

ХYлеэжэ намаяа ядашоо хэбэртэй,

hYни бYри зYYдэндэм ерэжэ,

hанааем зобоон нойрыем сэлмээнхэй.

Нюдэеэ хаахатайм сасуу бага наhамни дахуулаад,

НYхэдөөрни  хамта мойhондо баруугшань абаашана.

Шабараар Баргажанай  эрьедэ  эсэтэрнь наадуулаад,

Шараhан  загаhаар хYндэлэн амаруулна.

Гэртэхи ажалаа мартаад, боро хараан болотор

Тун горхоной шулуугаар наадагшаяа hананаб,

Эжынгээ Yгэhэн даабари  гараhаар мартаад,

YYдэнэй саана орожо ядан  зогсогшо   hэм.

ХYгшэнэй табиhан уняар батагана намнаад,

Харагшаниие  амарууулан  хореогоор  мYлхин тарана.

Хоншуухан   гоогуутай    шYлэн шанагдаад,

Халуун    пеэшэн дээрээ бидэниие угтана.

Харанхыда  адуун хатарhаар  Yнгэрөөд,

Хотошо  нохойнуудые олоорнь зобооно.

Баруун  сонхоhоо Yлгын дуун  соностоод,

Бараниие   аалихан  нойрсохынь  Yдэшэнэ.

Уужам ХYнтэйн ая гангата талаар сэнгэхэеэ

Yглөө  эртэхэн  нютагаа эрьежэ ошохом даа,

Буряад заншалаар алда хадагаа дэлгэжэ,

Бархан баабайдаа  баяраа мэдYYлхэм даа !