О фольклорном ансамбле ветеранов "Гуламта" с. Нижняя-Иволга. Манай турэл буряад зоноймнай анха сагhаа нангинаар ургэжэ, хугжоожэ ябаhан аман зохеолнууд ямар hайхан гээшэб! Арадаймнай уг ундэhэн болоhон туухэ соелой улзытэй угалзые алтан утаhаар томожо байдаг сэсэн угэнууд, hургаалнууд, ёhо заншалнууд, таабари, уреэлнууд уеhээ уедэ дамжажа, муноо хуртэр ерэhэниинь аргагуй ехэ магтаалтай бэзэ даа.

Доодо Ивалга тоонтомнай

Дорюун зоной эхэ нютаг.

Тооhогуй гуламтамнай

Тобойн хэзээш энхэ байдаг.
 
В.Тугдэмэй
  
Харин, ХХ -хи зуун жэлэй ябаанда, тодорхойлбол, янзархуу узэл бодолhоо боложо, буряад хэлэмнай, ёhо заншалнууднай орхигдожо, мартагдажа байhаниинь хэндэшье мэдээжэ ха юм. Энэ гасалан тойбые дабажа гараха гэhэн ниитэ зоной ажалда багаханшье нэмэри болог даа гэжэ хэлсэн, нютагай багшанар, худоо ажахын ажалшад тнрэл хэлэеэ, зан заншалаа хугжоон hэргээхэ, залуу уетэндоо залгууландамжуулха зорилготойгоор, Доодо Ивалга нютагай соёлой байшанай дэргэдэ, 1999 ондо арадай аман зохеолой булгам боложо эблэрхээр шиидэhэн бэлэй.
 
Энэ хэрэгые, Буряадайнгаа соёлой шугамаар олон жэлдэ ажаллажа байhан, соёлой байшанай дарга, багшын мэргэжэлтэй Уржима Содномовна Цыдыпова эмхидхэжэ, ёhщ заншалнуудаа залуушуулдаа, хун зондо мэдуулжэ, харуулжа, арад зоной hонирхол татажа байдаг ансамбаль байгуулаа hэн. Ажаглахада, муноо хун зон "Гуламта" булгэмэй харуулhан наада-зужэгhоо hургаалнуудые ооhэдынгоо ажабайдалда хэрэглэдэг, дагажа жэшээлдэг болоhониинь заяанда урмашалтайл даа.
 
Энэл hайхан уе сагаар, арад зонойнгоо зориг зангидуулха, шадал хусыень эршэлуулхэ гэhэн ундэр хусэлтэй, Доодо Ивалгын захиргаанай толгойлогшоор аэжаллажа ябаhан Пурбуев Александр Николаевич, Гэгээн сагаан дурасхаалынь мунхэ!, "Угай уулзалга" гэhэн гурбан Ивалгын арад зоной сугларжа, наада-зужэг бэе бэедээ, арад зондоо харуулжа, hорилдоонуудые, барилдаа, урилдаа хэжэ, жэлдээ хоёр дахин - Сагаалганай уедэ ба зунай унгэтэ намаан соогуур - уулзажа золгодог ехэ hайхан баяр ёhолол дэлгэруулжэ, заншалта болгоо бэлэй. Александр Николаевичнай ёhотойл дурсуулха юумэтэй, дурсагдаха туухэтэй, габшагай сэдьхэлтэй нютагай туруу зэргын абарга хун байhан юм даа.
 
Арад ниитые туухэ соёлой талаар гэгээруулхэ зорилготой "Гуламта", "Угай уулзалга" гэhэн энэ хоёр шугамуудай арга хэмжээнууд ашагтай байhаниинь дамжаггуй хаяа даа.
 
Эрхим хундэтэ дуу нухэр А.Н.Пурбуевай дурасхаалда зорюулhан шулэгоо дурадханам:
 
Заншалта золголго.
Аршалха сагаан заяатай
Арадай баян заншалынь
Аажамаар зондоо дэлгэржэ
Аршаандал адляар аргалдаг лэ.
Удха тугэс «Гуламтамнай»
Угсаатанаа дэмжэнэл даа,
«Ошор Булаг», «Халютамнай»
Омог зоноо хундэлнэл даа.

Угай судар уламжалан,
Узуур нэрээ удхалнал даа.
Залгаата гурбан Ивалгын
Заншалта урдын золголгонь
Заабариин туухэ зубшоожэ
Заатагуй угаа залгадаг лэ.
Энхэ сарюун Сагаалгандаа
Эжэл зангаар золгонобди,
Эбтэй наадан Сурхарбаандаа
Эльгэ дуурэн найрланабди.
Угай судар уламжалан,
Узуур нэрээ удхалнабди.
 
Энэ заншалта болоhонЕхэ найр нааданай hанаашалга Александр Николаевичай гун зурхэнэйнь бодол байhан хадаа, арад зоной сэдьхэлдэ уеын уедэ дурсагдажа, олондо тоогдожо байха Ундэр габьяань мун. Ум сайн амгалан болтогой!
 
Манай ансамблиинхид ухаалиг багшанар болон бусад мэдээжэ мэргэжэлтэд байhан хадаа, урлалай талаар мэргэжэл шадабарияа ходо дээшэлуулхэ гэhэн эрмэлзэлэлтэй ябадаг. Айл аймагтаахундэтэй, аша туhатай, урин дулаан хандасатай, хундэмуушэ, сагаан hанаатай, hайхан сэдьхэлтэй, эгээл бэрхэ эдэбхитэд, булта нютаг нугадаа суутай зон юм.
 
Залуу hурэгтэндээ hайхан жэшээ харуулдаг даа. Эдэ наhатайшуулнай, сэхыень хэлээ hаа, хусэлээшье бэелуулдэг, хусэеэшье харуулдаг онсолтой урлалайхид юм. Ургэн тэнюун тала дайдаяа магтажа, аймаг зоноо хундэлжэ, зан заншалаа узуулжэ, хусэ шадалаа эршэдуулжэ, бууяжа байхань юунэй сэнтэйб даа. Муноо hаншагаа сайшаhан манай «Гуламтынхид» энэ hайхан арга хэмжээнуудтээ шууд сэхэ оролсохо уялгатай шэнги байдагбди.
 
Эжэл hанаатай, эб нэгэтэй манай нухэд гэбэл:
 
Пышняк-Мархаева Мирраида Павловна, Бадмаева Хорла Жамсаевна, Галданова Мария Петровна – «Отличник народного просвещения» гэhэн нэрэ зэргэнуудтэй, Дугарова Галина Дашиевна – Россиин Федерациин габьяата багша, Цыретарова Елизавета Гармаевна, Ринчинова Татьяна Дармаевна, Дашинимаева Долгор Бальжинимаевна – Буряадай габьяата багшанар, Дашинимаева Людмила Пурбуевна – Буряадай соёлой габьяата худэлмэрилэгшэ.
 
 Гармажапова Хандажаб Нимаевна, Цыбикова Дулма Базаровна хоернай хонгёо хоолойтой, зугаа наадатай, хухюун зантай хугшэднай одоо бидэнээрээ ябалсаха аргагуй болобошье, хододоо hонирхожо, мэдэхэ юумэеэ хэлэжэ hуудагынь ехэ hайшаалтай. «Хододоол таанартаяа байhандал байдагби» -гэжэ Хандажаб Нимаевна хэлэдэг юм. Саанаhаа табисууртай, хугжэмдэ ехэ дуратай, оороо лимбэ, баян дээрэ наадажа hураhан, Петр Жамьянович Бадмаев булгэмэймнай хугжэмшэн юм. Дуулахадаашье hайхан хоолойтой, хараа муутайшье hаа, олон дуу, дуушадые hайн мэдэхэ, ехэ эдбхитэй хун гэжэ тэмдэглэмээр.
 
«Гуламта» булгэмэй эхинhээнь хабаадагшад: Цыретарова Мария Егниновна – мал ажалда, колхоз совхозойажалдаябаhан, арадайнгаа, нютагайнгаа олон тоото дуунуудые мэдэхэ, дуулаха дуратай юм;Цыдындашиева Нина Цыбикдоржиевна гоё hайхан хоолойтой, залуудаа Буряадай филармонида дуушан ябаhан, уран оёдолшон, ухибуудтээ, турэл гаралдаа, булгэмэйнгоо хунуудтэшье хубсаhа hайханаар бутээжэ угэдэг хун.
 
«Алтан гургалдай» гэжэ Буряад Республикынарадай дуунуудай конкурснуудта нэгэтэ бэшэ манайнухэд хабаадалсаhан байха : Цыдыпова Елизавета Жамсарановна – Буряадай габьяата мал ажалшан, Эхэ-герой, дээрэ нэрлэгдэhэн – Бальжинов Г.Ж., Цыретарова Е.Г., Цыдындашиева Н.Ц.
 
Ансамбльда ехэ дуратайгаар ябадаг «залуушуулнай»:Василий Доржиевич, Лариса Николаевна хоёр бэлэй. «Дари» гэжэ хамтын эдеэ хоолой кафе нээжэ, ехэ ажал ябуулдаг,
 
 Нурселени тосхонойнгоо хугшэд, убгэдые урижа, «Наhатай зоной удэроор» амаршалан, хундэлдэг заншалтай; Дашинимаева Вера Улзытуевна – МВД-гэй ветеран, майор солотой хун; Энэ намарhаа ансамбльдамнай ехэ дуратайгаар шэнэ гэшууд ороо: Будаева Цыбжид Жалсановна, Сагды Нина Пурбуевна –совхозой мэргэжэлтэд ябаhан, Цыдыпова Пурбо-Ханда Жалсановна – багшын ажалай ветеран, муноо ажаллаhаар.
 
Хойто бэе гэжэ hууринhаа Доодо Ивалга хурэтэр 4-5 км зай гаталжа, убэлэй хуйтэндэшье, хабар намарай hалхин бороондошье торолдонгуй булгэмэйнгоо уулзалгада хабаадажа байдаг хун бии юм. Энэмнай Бадмажаб Хандуевич Ульзутуев -ветеран, подполковник, уран зохеолшон.Эрдэнитэ Бэе Этигэлэй Багша тухай ехэ олондо hайшаагдаhан ном гаргаа hэн, 2011 ондо Багшада зорюлжа зохеоhон дуунуудай мурысоондэ хоёр дуу – нэгэыень Баяр Батодоржиевтай, нугоодыеньОльга Кашаповатай бутээжэ, хабаадаад, Пандидо Хамбо Лама Дамба Аюшеевай гарhаа шагналда хуртээ hэн. Муноо баhа шулэгуудээ ном болгожо, хэблэлдэ гаргаха ябадал хэжэ байна. Энэ hайхань хэрэгтэнь туhалха зон олдохо ааб даа гэжэ бидэ ехэ найданабди.
 
Жэлнуудэй hэлгэлдээн соо элдэб юумэн боложол байдаг даа. Ансамблиимнай хайрата эдэбхитэд, горитой нулоогоо оруулhан Бальжинимаева Людмила Жигжитовна – Буряадай габьяата багша, Бальжинов Георгий Жамбалович – Буряадай габьяата инженер, Дармаева Лидия Жигжитовна, Бадмацыбикова Галина Пурбуевна, Аюрова Лариса Николаевна гэгшэднай сагhаа урид нарата дэлхэйhээ мордожо, нугоо турэлдоо ябашаhаниинь харамтай.
 
 Цыдыпова Уржима Содномовна – 1990 онhоо Доодо Ивалгын соёлой байшанда ажаллана, энэ хугасаада тэндээл олон жэл даргалhан, 2003 онhоо уран зохёолой хутэлбэрилэгшэ, 1999 ондо Буряадай соёлой габьяата худэлмэришэн гэдэг соло хуртэhэн, Арадай Хурал, Соёлой яам, Буряадай РЦНТ, Буддын Заншалта Сангха болон Ивалгын аймагай хундэлэлэй грамотаар шагнуулhан. 2009 ондо «Буряад Унэн-Духэриг» сониной
 
зарлаhан «Буряадай эрхим хунууд гэhэн конкурсын «Эрхим гэр булэ» гжэ номинациданаhанайнгаа хани нухэр Борис Доржиевичтая лауреадай нэрэ зэргэдэ хуртэhэн юм.Уржима Содномовна «Гуламта» ансамблиин эмхидхэгшэ, энэ хамта олонойнгоо ударидагшань юм. Цыдыпов Б.Д. эдэбхитэй дуушан байхаhаа гадна, Буряадай АПК-гай габьяата ажалшан, агроном мэргэжэлтэй, 1970-1972 онуудта бухэ барилдаагаар оорынгоо шэгнууртэ гурба дахин аймагайнгаа абарга болоhон, мэдээжэ шатаршан, хуугэдые энэ нааданда hургадаг. Буряадай пенсионернуудэй I спартакиадада аймагайнгаа тулоолэгшэдтэй хамта !-хи hуури эзэлhэн. 2010 ондо абынгаа ойдо зорюулжа ури хуугэдынь шатараар турнир унгэргэhэн юм, тьэрээндэнь гансашье Ивалгын аймагай бэшэ, Улаан Удын,Сэлэнгын аймагай шатаршад: 30 гаран томошуул, 25 ухибууд хабаадаа hэн.
 
Ушоо тиихэдэ, унгэрhэн жэлдэ манай соелой байшанда уран hайханай хутэлбэрилэгшээр Соелой Академиин оютан Гармабазаров Мунко Кишиктуевич ерэжэ, бидэниие зубоор хоолойгоо гаргажа дуулахые hургана, шэнэ ёохор, дуунуудые заана.Тэрэнтэй хамта суг hурадаг нухэдынь: Золто, Зоригма, Жаргалма гэгшэд ерэлсэжэ, манай найр наадануудта хабаадалсадагынь ехэ hайхашаама. Мунхэ багша гээд, булта ехэ анхаралтайгаар , дуратайгаар заабарииень бутээдэгбди.
 
Энэ унгэрhэн хугасаа соо «Гуламтамнай» хэдэ хэдэн тобшохон зужэгуудые табиhан. Тухайлбал, «Хадаг табилга», «Нэрэ угэлгэ», «Шэнэ гэрэй найр», «Тоонто нюулга», «Хорюул таhалха» г.м. Хэды олон еохорнуудшье дуулдагдаал даа. Нэгэ жэшээ болгожо хэлэе гэбэл: манай Доодо Ивалгын соелшод Анатолий Андреевай дурасхаалта концерт наада аймагайнгаа соёлой байшанай тайзан дээрэ ургэноор унгэргоо hэн. Эндэ манай «Гуламта» Буряад Ороной hулдэ «Буряад орон» гэжэ дууе (Гимн) турэл хэлэн дээрээ дуулажа, оперын мэдээжэ дуушадые, концертын айлшадые, гайхуулаа hэмди.
 
2006 ондо Улан-Удэдэ унгэрhэн «Алтаргана» нааданда«Буряадай hэеы гэр» гэhэн конкурсда хабаадалсаабди, 2010 ондо «Буряадай нэгэ удэр» гэжэ «Алтарганада» зорюулжа Улан-Удэдэ болоhон конкурсда «Хорюул таhалха» гэжэ наада зужэг харуулаад, II –хи hуури эзэлжэ, «Алтаргана-10»-ын найрта хабаадалсаха аргатай болоо hэмди.
 
Энэ зужэгыемнай Улаан-Баатарай С.Нацагдоржын нэрэмжэтэ драмай театрай тайзан дээрэ хараhан Намжилма Бальжинимаева «…энэ hонин заншалые ивалгынхид шадамар бэрхээр харуулжа шадаhан байна.» - гэжэ «Алтан hулдэтэй «Алтарганамнай»! – гэhэн зураглал соогоо тэмдэглэhэн байна.( «Буряад Унэн-Духэриг» 17.02.2011)
 
Монгол угсаатадтай нэгэ угтай буряадуудай уламжалалта дуунай ёhо заншалта ээлжээтэ 9-хи ая зугааниинь2010 оной 7-дугаар hарын 21-нэй удэр Монголой ниислэл хото Улаанбаатар хотодо ажалаа эхилээ бэлэй. Монгол уласай Хэнтэйн аймагай Дадал сомонhоо жэлэй умэнэ урган гараhан буряад арадай дуунай «Алтаргана» наадан ургэлжэлhоор, олон уласай соёл урлал болон спортын наадан болотороо ургэлжэлэн байhаниинь барархамаар даа. Нуудэлшэ монгол буряад туургатадай агуу соёлой уе залгагша уламжалал, арадай зан заншал, ёhо гурим, урлал, спортын ундэhэнэй турэл
 
зуйлнуудые хадагалан хамгаалжа, дэлгэруулжэ байhанаараа, «Алтаргана-10» нааданбуряад арад тумэнэй туухэдэ унэтэй хуби нэмэр оруулhанииь дамжаггуй юм.
 
Буряадай талаар ургадаг, алтан шарахан, бата бухэ эшэтэй алтаргана гэдэг ургамалай нэрээр обоглогдоhон «Алтаргана» нааданай хундэдэ бэшэhэн шулэгоо дурадханаб.
 
 
Айлшадай туруу «Алтаргана».
Айлшадай туруу «Алтаргана»
Аймаг зондоо алдаршанхайш,
Амгалан тэнюун Буряад дайдаа
Ами ниилээд суурхууланхайш,
«Алтарганам».
 Заншалта угайм «Алтаргана»
 Заяа хуртыш наhан соогоо,
 Захагуй ужам замбуулиндаа
 Замшаад байгыш дуран соогоо,
 «Алтарганам».
Дурлама hайхан «Алтаргана»
Дулаан амяар дулаасуулнаш,
Дурсама тоонто нютагуудаа
Дуугаа дуулааад далижуулнаш,
«Алтарганам».
Угсаата Монгол Буряадайнгаа
Урдын домог дэлгэруулнэш,
Угалза мэтэ баян угаа
Удхынь нэрлээд мунхэжуулнэш,
«Алтарганам».
 
Удам удхаа ургэhэн, бэшэг номоо баяжуулhан ажалаараа арад тумэндоо алдаршаhан, улаан залаата малгай, ургэн энгэртэй дэгэл, ута мунгэн хутагаараа гоёдог, эртэ урданай уламжмлалта бухэнээ уноодэр хурэтэр баяжуулан , залгажа ябаhан арад тумэн бол яаха аргагуй Буряад зон гэдэгые ногоон зулгэтэ стадионоор дуурэн сугларhан айлшад тугэс ойлгожо удхалаал хаш. Моритон баатаршуул Монголой, Ородой болон Хятадай гурбан уласай туг намилзуулhаар Туб стадиондо орожо ерэhэнээр нааданай нээлтэ эхилээ бэлэй. Олон улас нютагаар таража hуурижаhан буряад зон нютаг оронойнгоо нэрые бэшэhэн хаягтай жэгдэрэн алхалха зуураа узэгшэд уруу «Ура» гэжэ хашхаран мэндэшэлэлэй ёhолол гаргажа ябалсаа hэн. Наадамын нээлтэ ехэ hонирхолтой болоо юм.
 
 Энэ удаагай нааданда Ородой Холбоото Уласай Буряадай, Эрхуугэй можын,Забайкалиин хизаарай, Бугэдэ Найрамдаха Хятад Арад Уласай Убэр Монголой Оортоо Заhаха Ороной Шэнэхээн хошуун, Монгол Уласай Дорнодой, Хэнтэйн, Хубсэгэлэй зэргэ аймагай тулоолэгшэд оролсоhон. Эндэ хуража сугларhан зошодhоо хамагай гоё гоомойнуудынь Шэнэхээн хошуунайхид байhан. Тэдэнэй мунгэн хэтэ, хутага, шурэн гоёолто, торгон дэгэл бусадhаа аргагуй илгаатай харагдаа бэлэй.
 
Нааданай нээлтын тоглолтые Монголой болон Буряад Уласай урлалай габьяата зутгэлтэн Д.Ухнаа найруулhан, зублэхоор арадай зужэгшэн, профессор Д.Жаргалсайхан ажаллаhан юм.
 
Тоглолтын эхиндэ Монголой болон Буряадай зужэгшэн, дуушан Д.Жаргалсайхан «Мэндэ амар» гэhэн оороо зохёоhон дуугаа, Дорнод аймагай Сагаан-Обоо сомонhоо Улаанбаатар зорижо ерэhэн буряад морин-ходоог тэргэн дээрэ дуулан, ажалай бэлэн байдалаар Хун хатан эжын хамта гаража ерэhэниинь нааданай гол шэмэглэл болоо хаш.
 
Дэлхэй дуурэн габьяатай энэ душан Эрхуу хотодо зохёогдоhон «Алтаргана-2008» нааданай Гран-При шагналда хуртэhэн туухэтэй.
 
Монголой ниислэлдэ туургатадаймнай туухэдэ нэгэ тусхай хуудаhан нээгдэбэ гэбэл иимэ байна: «Алтаргана-2010» наадан эхилхын урда удэр Улаанбаатар хотын уран зурагай узэсхэлэнгэй хойморто ХII Хамба сама Даша-Доржо Этигэлэй зураг залагдаhан, мун Багшын 1927 онhоо урда жэлнуудтэ хэрэглэжэ байhан зуйлнууд зуй ёhоор дэлгээтэй байба. Улаанбаатарай Гандантэгчинлэн хиидэй Хамба лама Д.Чойжамц:«Этигэлэй Хамба бол шэнэ сагай гайхамшаг. Бурханай шажан ямар агуу болгохые Хамба оорын бэеэр Монгол Буряад тэдыгуй, дэлхэй дайдаар харуулжа шадаhан»,-гэбэ.
 
Бэлигээ харуулжа, урданай ёhо дэлгэруулжэ ябадаг манай «Гуламта» унгэрhэн жэлэй 6-дугаар hарын 14-16 –най удэрнуудтэ Эрхуу можын Ойhон нютагта болодог Уласхоорондын «Ёрдын нааданай»III-хи фестивальда урилгаар ошожо, амжалта дуурэн хабаадалсаа бэлэйбди.
 
Ёрдын наадан.
 
Хэшэг буянтай Ёрдын Наадамнай
Хэды зохидоор зоноо угтанаш,
Хэтэрмэ гоё хатар дуугаараа
Хэтын хэтэдэ нэрээ суурхуулнаш.
Энхэ амгалан Ёрдын Найраар
Эжэл зангаар золгон зугаалая,
Эбтэй зонуудай заншал дагажа
Эльгэ дуурэн наадажа найрлая.
Омог суутай буурал Байгалдаа,
Ойхоной бухы ундэр бурхадтаа,
Онсо бэлигтэй Буубэй урагтаа
Ёрдо хадынгаа нангин хормойдо
Ёhолол-найраа бутээжэ хайрлая!
 
Энэ холын харгыда ябаhандаа эсээ сусаабди гэхэгуй манай булгэмэйхид август hарада дахинаа тухеэржэ, Чингис Богдын моридой туруунай туухэ тубэргоон узэhэн, Агын найман эсэгын уй тумэн буряадуудай ургэн нютагаар айлшалхаа гараба гээшэбди.
 
Гэгээн баян Алханынгаа 35 нангин бурхадай орон дайдаар хайша хайшаа урдадаг уhа голнуудай аршаан булагhаань ама хурэжэ, сэдьхэлээ тэгшэлээ бэлэйбди. Эндэ оршодог Уудэ Сумэ, Дэмчигэй Сумэ, Нара-Хажодай Сумэ, Загуурдиин Хабсагай, Эхын Умайгэдэг байса шулуун хабсагайнуудта хурэжэ,мургэбэбди, ёhотойл дасан сумэнууд боложо узэгдэhэн шэнги байба. Дэмчиг бурхандаа зальбаржа, ургэл мургэл хэбэбди. Аршаанда гурба дахин орожо, сэршуулбэбди.
 
Агууехэ Алханамнай арюун адис уршоолтэй угаа hайхан убдис хусэтэй орон байна гэдэгые унэн бэеэрээ сэдьхэжэ мэдэрбэ гээшэбди.
 
Омог дорюун Алханамнай.
Долоон орьёлой туухэ туурээдэг
Дорюун омогтой Алханамнай.
Дааса ехэтэй домог – морёороо
Дабаа дабшаяа нэрлэн гороолнош.
Омог дорюун Алханамнай
Оршон уеын ухаан бодолнойш.
Дэмчиг сахюусаар бэеэ дэмнуулдэг
Дэлгэр убсуутэй Алханамнай,
Дээшээ дэбжэхэ даляа дэбижэ,
Дэлхэй дайдаараа суугаа тобшолнош.
Омог дорюун Алханамнай
Оршон уеын ухаан бодолнойш.
Доржо Пагмынгаа добжоо ордоной
Добуу тойрогшо Алханамнай,
Дуулим юртэмсын бэлиг заяагаар
Дура сэдьхэлэй зургэ толлонош.
Омог дорюун Алханамнай
Оршон уеын ухаан бодолнойш.
 
Энэ бэшэhэн шулэгоо арюун hайхан Алхана ороной дайдаар аяншалhанайнгаа урэ дун болгожо дурадхаба гээшэб.
 
Эбтэй эетэй «Гуламтынхидай» дунда халуун амисхал хангалан байдаг. Ямар нэгэн баяр баясхалан гу, али зугоор уулзажа хани халуунаар ажабайдал, амидарал, ури хуугэд болон энгэй олон талын асуудалнуудаар hаналнуудаа хубаалсахадаа, досоогоо хулгэжэ, хулоо хунгэдэжэ, бэе бэеэ амаршалан хухидэгбди. Убэлэй хуитэн сагые узэдэг хунууд хадаа, зулгыхан зунай саг хулеэдэг гээшэ хабди. Нээрээшье зунай хаhа гоёл даа. Сэлэнгэ мурэноо адислан хаража байдаг Алтан Мандал ундэрэйнгоо дайдаар тала захагуй сэсэг ногоогоо ургуулшаhан ургэн тэнюун нютагнай, хусэ шадалаа эршэдэжэ, бууяжа байхань юунэй сэнтэйб даа!
 
Теэд зундаашье ехэ амаржа , сэнгэжэ, миин лэ ажалгуй hуудаггуйбди. Юуб гэхэдэ, гурбан жэлэй хугасаа соо «Ёохорой hуни» гэжэ нааданда хабаадажа, туруу hууринуудые эзэлжэ, шангуудта хуртэhэн байнабди. Бидэнээ дахан залуу уетэмнайшье ехэ эдэбхитэйгээр энэ наадануудта хабаадалсажа, баhал туруу hууринуудта гарадаг болонхой. Бага хуугэдээ дахуулжа, залуушуулнай 2011 оной зун «Хатарая» гэжэ булгэмоороо энэ конкурсда хабаадажа, хун зондо ехэ hайшаагдажа, туруу hуури эзэлээ юм. Энэнь ехэл hайшаалтай, юундэб гэхэдэ, залуушуулаа урданайнгаа ёhо заншалаар, ёохор наадаар hонирхожо, сэгнэжэ hурахые харуулха, хумуужуулхэ манай гол зорилго ха юм.
 
Хэжэ ябаhан ажалаа hайн дунтэйгоор дуургээд, Сэлэнгынгээ эрьедэ ошожо, бургааhа модоной hуудэртэ hуужа, зуун зугэй арадуудай Морин, Хонин. Бишэн hарануудай ,hайхан байгаалиин узэгдэлнуудые баярлан хаража, баяр жаргалаар дуурэн ухибуун наhаяа hанажа, муноо hаншагаа сайшаhан бидэ турэл дайдаяа магтажа, байгаалияа хундэлжэ, хамтаараа дууладаг дуратай дуунуудаа ханхинуулжа, шадалаараа баясажа, зугаагаараа хубаалдан, налайжа амаржа hуухада унэхоор гоёл даа! Арбаад гаран жэлнууд соо хамта ябаhан бидэндэ,зулай зоолэн наhатайшуулда, «Гуламтамнай» яаха аргагуй омогорхолнай, амидаралаймнай найдал болоно гэжэ hанадагбди.
 
Нютаг нугынгаа залуушуулаа дунгэжэ, тэдэниие арад зонойнгоо уран бэлигтэйнь танилсуулха, оорынгоо хэлэ шудалжа, ёhо заншалнуудаа мэдэжэ ябахыень оролдолгодомнай ехэ туhа нэмэри узуулжэ байдаг хунуудээ дурдангуй байжа болохогуй. Эдэ хадаа: Ивалгын аймагаймнай захиргаанай ба соёлой таhагай хутэлбэрилэгшэд, турэл Доодо Ивалгын захиргаан Монгол орон ба «Ёрдын нааданда» ошоходомнай мунгэнэй талаар туhа хургэдэг. Доодо Ивалга тоонтотой, муноо Улаан Удын шубуунай фабрикын Генеральна директор Виктор Ганжурович Дондуков «Алтаргана-10»-да ошоходомнай 10 мянган тухэриг, Ойхон гарахадамнай – 10 мянган тухэриг, Алхана ошоходомнай – шубуунай мяха, дуурэн ундэгэ гээшые угэжэ туhалhан юм. Баhал манай нютагай хубуун гэр булоороо мантан томо автобусаараа маниие Монгол, Алханаабаашаа hэн. Арадай Хуралай туруулэгшын орлогшо Батуев Цыденжаб Бимбаевич ажалаарнай хододоо hонирхожо, туhа хургэжэ байдаг гэжэ баяртай байдагбди. Халуун баярые Ивалгын аймагай депутадуудта: Бимбаев Балдан Жимбеевичтэ, Семенов Эдуард Федоровичто мэдуулнэбди. Эдэ хунууднай бидэниие оорынгоо хубиин машинаар Ойхон абаашажа ерээ.
 
Угсаата буряад арадайнгаа эртэ урда сагhаа хойшо эрхилжэ байhан зужэг болон дуу хатарые найруулан табиха ансамблиимнай ажалда ехэ мур сараа улооhэн, унэн шударгы ажалайнгаа тулоо«Буряад Республикын соёлой габьяата худэлмэрилэгшэ» гэhэн нэрэ зэргэдэ хуртэhэн, Тамара Лубсановна Баендуевае онсолон тэмдэглээд, hайн hайханиие хусэнэбди.
 
«Хуби заяанай hэжууртэ
Хурдан зандаа эсэнгуй,
Ундэр наhанай узууртэ
Убшэ зоболон узэнгуй,
Удэр сагай тэмсэлдэ
Улзы ябахамнай болтогой!»

- гэжэП-Д. Гармаевай юроолоор булта дурсагдаhан нухэдтоо, бэе бэедээ hайн hайханиие хусэел даа.
 
 
 
Уламжалан заншажа ерэhэн ёhо гуримаа даган зудхэжэ ябаhан «Гуламтынхидай» урлан-дурлан бутээжэ, арад зондоо харуулжа, залуушуулдаа танюулжа байгаа ажалаймнай эгээл ундэр ундэhэн удха уянгань хунуудэй ухаандань тунажа байhай даа гэжэ сэдьхэн ябадагбди. Хамтааран зудхэжэ ябаhан замнай нэгэ удэрэй бэшэ, нэгэ уеын дурасхалта шатань болог даа гэжэ, манай дунда мундэлhэн шэнэ ёохорой дуугаар hонирхонобди.
 
Жэжэшэгуй хатарнай.
Ёохор наада задалжа
Ёhо зугаа зарлая.
Ёохор наада зугаалжа
Ёhо заншал залгая…
Гэнжэр, гэнжэр гэнжэлуулээд,
Гажашагуй гарнууднай,
Гар гараа барилсаад
Ёохор наада хатарая.
Жэгдэр, жэгдэр жэгдэруулээд
Жагсашагуй хулнууднай,
Хул хулоо жэрылгээд,
Ёохор наада хатарая.
Жэнгир, жэнгир жэнгируулээд,
Жэжэшэгуй хатарнай.
Жэн балай болюулаад,
Ёохор наада хатарая.
Ёохор наада задалжа
Ёhо зугаа зарлаабди.
Ёохор наада зугаалжа
Ёhо заншал залгаабди.
 
1)Бадмажаб Ульзутуев, «Гуламта» ансамблиин эдэбхитэн,
 
Россиин сурбалжалагшадай Холбооной гэшуун.
 
2)Уржима Цыдыпова, «Гуламта» ансамблиин хутэлбэрилэгшэ.
 
2012 он.