Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай ара ажалай ветеран Базарова Балдама Гармаевна.
 
Yнгын hайхан сэсэгїїдэй сэсэглэжэ, модоной набша намаанай hалбаржа байха їеэр гурбан талаhаа їндэр хадануудаар хїреэлэгдэнхэй, їрэжэл hайтай шэниисэ таряанай газартай, їдхэн сэсэг ногоотой їргэн талатай, сэбэр уhатай аршаан булагуудаар баян Тїгнын талын hїхын Булаг гэжэ нютагта Базаров Гарматанай бїлэдэ Балдама басаган тїрэжэ, эжы абаяа тэhэ баярлуулаа бэлэй.
 
Балдама басагахан найма наhатайhаа Зандинай эхин hургуулиин шаби боложо ороод, їни болоодїй байхадань, Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн эхилжэ, хатуу шэрїїн їлэсхэлэн байдал эхилшоо бэлэй.
 
hургуулиин hурагшадта оройдоол гурба-дїрбэн килограмм талха арбан їдэрэй хуби гэжэ хубаадаг hэн. Арбан хоертойхон басагахан hургуулияа орхихо баатай боложо, ажалайнь намтар эхилээ. Yбэлэй зэрлиг хїйтэндэ колхозойнгоо таряа сэбэрлэхэ, зунай халуунда їбhэ сабшажа, бухал бухаллажа, hїринїїдые  hїрилхэ, хабарай сагта газараа хахалжа борнойлхо, намарай сагта таряагаа хадажа орооhоёо хатааха-иигэжэ жэлэй дїрбэн сагта ехэхэн лэ ажал хэгдэдэг байгаа. Бултыень тоололжо шадаха аалши?

«Эдихэ юумэн хомор hэн тула, поли дээгїїр хоолос суглуулжа гар тээрмэдэ татаад, хартаабхатай хамтаруулаад забарууха шанажа эдидэг hэмди. Хэр хїдэлбэшье, їхибїїд хадаал їхибїїд-наадаха, шууяха дуран хїрэдэг hэн, яhалашье энеэлдэдэг, наададаг байгаабди», -гээд хєєрєє бэлэй. Бага балшар наhатайшье hаа, ехэшїїлhээ гээгдэнгїй, унтаха нойроо мартажа, хїсэд садатараа эдеэшьегїй hаа, хэдэг ажалаа мартангїй тїсэбєє дїїргэн, харюусалга ехэтэй ажалладаг байгаа.
 
Колхоздоо огородой эдеэ тариха, харууhалха, ток дээрэ талха орооhо хатааха-элдэб ажал дууhахагїй даа.
 
Басагад хадаал басагад, гоёхо дуран хїрэхэ, юумэнэй хоморто мэшээг будагта оруулаад, хормой оёжо їмдєєд ябаха.
 
Мянга юhэн зуун дїшїн юhэн онhоо бїхы колхозоороо модо бэлэдхэлэй газарта барак соо байгаад, їбэлэй янгинама хїйтэншье, хабарай хагсуу hалхиншье гэнгїй согтой залитайгаар хїдэлєє. Шэнэhэтэ нютагай хажууда ой соо модо унагаадаг, шэрэдэг, бэлэдхэлэйнгээ газар сэбэрлэдэг ехэл хїндэ ажал hэн. Эсэгэнь тэрэ їедэ складые даагшаар ажаллажа байгаа. Басаганайнгаа модо шэрэлгэдэ хабаадаха болоходо, орондоо тэрэнээ орхёод, єєрєє хїндэ ашаа шэрэлгэнэй ажалда ошодог hэн. Бэрхэ басаган шэнэ ажалдаа тїргэн hураадхёо. hургуулиин гурбан класс дїїргэhэншье hаа, эдеэ хоолойнгоо орошо гараша hайнаар хэжэ hураа.
 
Урагшаа hанаатай, ажалдаа хамсыгаа шуун ородог, олониитын ажалда эдэбхитэй, дуулаха, хатарха дуратай Балдама Гармаевнае мянга юhэн зуун дїшэн найман ондо комсомолой бїлгэм комсоргоор hунгаба. Ехэ харюусалгатай ажал бэе дээрээ даажа абахадаа, бїришье эдэбхитэйгээр ажаллажа, комсомолойнгоо суглаан дээрэ шухала асуудалнуудыешиидхэжэ, ажал гээшэ бусалаа бэлэй. Аймагай комсомолой конференцидэ оло дахин хабаадаhан, президиумдэшье hунгагдаhан, ЦК ВЛКСМ-эй Хїндэлэлэй грамотааршье шагнагдаhан.
 
Залуухан басаганда арбан табан їхэрнїїдые тугалтайнь харууhалхыень ба hї hаахыень даалгаба. Yдэртєє їбhэн дээрэ хїдэлєєд, їдэшэндєє їнеэдээ hаадаг, тугалнуудаа эдеэлїїлдэг, hїеэ сепоратораар илгаад, зєєхэй тоhо гаргаша бэлэй. ИИмэ хїндэ ажалай тїлєє тэрэ їедэ салин гэжэ байгаагїй, миил ажалта їдэр тэмдэглэдэг їе hэн.
 
Мянга юhэн зуун табин хоёр ондо Суулгын МТС шуран басагыемеханизаторай зургаан hарын курсда эльгээhэн юм. Группа сохи гушан хоёр курсантнуудhаа оройдоол гурбаниинь басагад hэн. Майн хорин зургаанда талха хуряадаг комбайные жолоодохо їнэмшэлгэ абаа. Тэрэ сагhаа хойшо табин зургаан жэлэй їнгэрєєшье hаа, Балдама Гармаевна шалгалтын їедэ зїрхэ сэдьхэлээ ехэл хїлгэhэн дээрэhээ, абаhан биледэйнгээ асуудал мїнєєшье хїрэтэр тодоор hанадаг.
 
Хоёр жэлэй туршада комбайнёроор ажаллаа. Нэгэтэ Балдама Басагые орооhо худалдахыень колхозой правлении даалгаад, Улаан-Yдэ хото эльгээбэ. Нюдэ сабшаха зуура хамаг хэрэгээ бїтээжэрхидэг Балдамамнай їни хада орооhоёо худалданхай, їдэшын залуушуулай нааданда хабаадаха дуратай Улаан-Yдэ хотынгоо сэсэрлиг соо сэнгэжэ ябатараа, олон їгэгїй ажалша Дамба хїбїїнтэй танилсаад, хїлыеншье олуулангїй эбтэй эетэй гэр бїлэ зохёожорхибо.
 
Тэрэ сагhаа хойшо хоёр хараасгайдал адли, нэгэтэшье таhарангїй, хїдєє ажахыда наhанайнгаа амаралтада гаратараа амжалтатайгаар ажаллаа. Yнэн сэхээр, їрэ дїн ехэтэйгээр ажаллаhанайнгаа тїлєє оло дахин Хїндэлэлэй грамотануудаар, медальнуудаар шагнагдаhан. Хоёр дахин сельсоедэй депудадаар hунгагдаад, хїдєє зонойнгоо захяае дїїргэдэг байгаа. 2010 ондо «Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай дїїрэhээр 65 жэлэй ойн баярай медальда» хїртєє.