Уран – Душын хормой тγшэн,
Угалза хаданууд бγhэтэй,
Хоер голой уулзуур дэрлэhэн
Хонгео сэлюун Утаата.
Сэнхир номин огторгойн хγхэржэ байгаа хγбѳѳ доро, Сэхир, Оронгодой голнуудай ниилγγр дээрэ оршоhон, Уран-Дγшын хормой тγшэжэ, дабхаряа олон хаданууд бγhэтэй, ан гγрѳѳлѳѳр баян хангайтай, сэбэр hайхан булаг аршаангуудаар сγршэжэ байдаг, γргэн ехэ хибэстэл талмайтай Утаата нютаг.
Энэ hайхан нютагта 1940 оной намар Цыбиков Цырен-Доржо ба Лайжит хоерой гэр бγлэдэ гурбадахи γри боложо Алесандр хγбγγн тγрѳѳ hэн. 1949 ондо Утаатын эхин hургуулида орожо, удаань Санагын hургуули дамжан, 1957 ондо долоодохи класс дγγргээ.
Тγрэл колхоздоо малшанаар ажаллаhанай hγγлдэ 1960 ондо жолоошоной курс дγγргээд, тэрэ гэhэнhээ хойшо hγγлшын γдэр болотор 40 гаран жэл соо жолоошоноор ажаллаа. hγγлшын хореод жэл нютагайнгаа тγргэн туhаламжын машинын жолоошоноор ажаллаа. Нютаг нугадаа ехэ хγндэтэй, ажалай ветерануудай Соведэй тγрγγлэгшээр ажаллаа, урагшаа hанаатай, hайхан сэдьхэлтэй хγн ябаа. Хэhэншье, ударидан бγтээhэншье ажалынь ехэ. Урда голой, hγбэтын аршаан дээрэ амаралтын гэрнγγдые табюулаа, хγн зонтой хѳѳрэлжэхэ, зугаалхадаашье бэрхэ hэн.
Наhанайнгаа нγхэр Роза Санжиевнатайгаа долоон γри, хγγгэдые тγрэжэ гарынь ганзадада,хγлынь дγрѳѳдэ хγргѳѳ, олон аша, зээнэрээ γргэлсѳѳ.
Бага наhанhаа hонор ухаатай, шоглохо дуратай, γбгэд, хγгшэдэй хѳѳрѳѳ, зугаа, нютагайнгаа зоной уг гарбал, сэгээ дунуудые ехэ анхаралтайгаар шагнажа, бэшэжэ абадаг байгаа. 80-ээд онуудhаа шγлэгγγдые, рассказудые, γнэн болоhон ушар, буряад зоной заабари ба заншалнуудые хэблэлдэ гаргажа захалаа. Эдэнэйнь ехэнхи хубинь саг γргэлжэ «Ажалай туг» газетэдэ ба «Буряяд γнэндэ» хэблэгдээ. Тэрэнэй шγлэгγγд ехэнхидээ тγрэл нютагаа магтаhан, нютагайнгаа хγнγγдтэ зорюулагдаhан али γгы hаа элдэб hургаал баримталhан байдаг hэн. Аймагайнгаа бэшээшэдэй «Уран - душэ» бγлгэмэй гэшγγн байhан юм.
Хγн гээшэ хγрьhэтэ дэлхэй дээрэ ажаhууха бγреэ тγрэл тоонтоео сэгнэжэ, байгаалитаяа хγйhѳѳрѳѳ холбоотой мэтээр харилсана ха юм. Гэбэшье манай шγлэгшэн тγрэл hайхан дайдаяа сэдьхэлэйнгээ оерhоо сэгнэжэ, γгэ бγхэнѳѳ мγлижэ гоеор могтан дууладаг, бэшэдэг байгаа.
Теэд хγнэй наhан ямар богони гээшэб даа, 2000 оной намар Роза Санжиевна гэнтэ γбшэлжэ нарата юртэмсэhѳѳн мордон ошоо. Александр Цырен-Доржиевич γхибγγдээрээ γлэжэ ажабайдалаа ургэлжэлγлээ, урдаа ехэл олон тγсэб, хγсэлтэй hэн, теэд тэдэнээшье хγсэлдγγлжэ шадангγй 2002 оной баhал алтан намарай γедэ гэнтын аюулда орожо наhа бараа hэн.
Тиигэбэшье хэжэ ябаhан хэрэг ажалынь γхибγγдынь γргэлжэлγγлhээр, бэшэжэ ябаhан шγлэг, дуунинь зоной дунда мγнхэрэн γлэнхэй, γшѳѳ хэблэгдэнгγй γлэhэн шγлэгγγдынь олон.
Захяа γгэ
Ашата буурал элинсэгγγдэй тоонто
Алдангγй нэгэ ерэжэ байгаарайт,
Ажабайдалай ехэ долгин соо
Ашыень харюулхаа бγ мартаарайт,
нютагаймни хγбγγд.
Эжынгээ тγлиhэн алтан гуламтые
Эхэ нютагтаа сахин hуугаарайт,
Эхин галынь дэгжээн hууха
Эсэгын захяа найдал бγ мартаарайт
нютагаймни хγбγγд.
Хайрата эхэ,эсэгынгээ хγγрые
Хэзээ нэгэтэ эрьехэдээ
Харахан хоер нюдэнhѳѳ
Нулимса нэгэ дуhаагаарайт,
нютагаймни хγбγγд.
Энхэргэн бага наhаяа hанажа
Эрьежэ нэгэ ерэдэг байгаарайт,
Эжынгээ зѳѳлэн гарыень hанажа
Эсэгэеэ дурдажа hуугарайт,
нютагаймни хγбγγд.
Хγл нюсэгѳѳр урилдажа γдэhэн
Хγхюун бага наhанайнгаа нютагта
Хγбγγн hайхан бэеэрээ
Хγрэжэ ерэдэг байгаарайт,
нютагаймни хγбγγд.
Буурал сагаан γбгэдѳѳ золгожо
Буурашагγй юрѳѳлhѳѳнь хγртѳѳрэйт
Багашуул, хγγгэдые хγхеэжэ
Баяр, бясхаландань хγртѳѳтэйт,
нютагаймни хγбγγд.
Буха ноен баабайдаа,
Булган хатан эжыдээ
Hγнэй дээжээр γргэл хэжэ,
Hγгэдэн, мγргэн ябаарайт,
нютагаймни хγбγγд.
Адуушан Цэбэгжэб
Мγшэд олоороо орой дээрэ
Ониб-аниб гэлдэнэ.
Мγнгэн hара тенгэридэ тамарна
Намдуухан hалхинда ой шууяна
Нарин голой уhан миралзана
Амгалан hγни нойроо мартажа
Алтан дэлхэйн шэмээе шагнана.
Hаамхай гγγнэй сэгээ hанагдажа,
Нойтон газарай шииг анхилна.
Шаргал hаарал Шарлаанаа унаhан
Шамбын бγдγγн Бэлмлр арадаа ашанхай,
Шагаабари дурамбайгаа
бγhэдѳѳ шагтаглаhан
Цэбэгжэб адуушан бγн – бγн бγншγγлнэ.
Харанхы хγбшын орьел толгойдо
Хангайн буга утаар урамдана,
Hайхан дуун шэхэндэ ханхинажа
Hаруулхан hγниин хγгжэм уянгатана.
Адуу манахаяа гараhан Цэбэгжэбэй
Ардаг хγлэгэй туруун тγбэрнэ,
Тγрэл Хохюуртын hалхин сэнгэжэ,
Тγрэhэн γриингѳѳ магнай эльбэнэ
Базарова Марина Николаевна, учитель физики
МОУ "Утатуйская СОШ"
Комментарии