фДүүргэгшэ: Будаева И.
11 кл. hурагша
Хүтэлбэригшэ: Буянтуева. С. Ж.
Эхин классай багша.
Түсэб.
1. Оролто үгэ
2. Гол хуби:
2.1 Минии багшын намтар
2.2 Ажалай харгы зам, дуй дуршэл.
2.3 Метод. дурадхалнууд, заабаринууд.
3. Тобшолол
4. Хэрэглэгдэhэн литература
Зорилго:багшын ажалай дγй дγршэл шэнжэлжэ, γγргыень элирγγлхэ.
Актуальность:буряад хэлэеэ мартангγй улам саашань хγгжөөхэ, ургажа ябаа залуу γетэндэ дамжуулха.
Оролто угэ
Арад зонойнгоо еhо заншал мандуулжа,
Уг гарбалаа удхалан хүндэлжэ,
Орон нютагаа дурлан hайшаажа,
Ундэhэн буряад хэлэндэ дурлуулжа
Ябаhан багшадаа зорюулнаб.
Хэрбээ эхэ хэлэеэ дэлхэйн нюрууhаа γгы хэхэгγй гэбэл, буряад угсаатан бултадаа, γнэхөөрөөшье, тγрэлхи хэлэеэ ямар аргаар алдаагγй hаамнай hайн бэ гэжэ тон наринаар, гγнзэгыгөөр бодомжолхо сагнай эгсэ тулажа ерээ. Энэ гγнзэгы асуудалда бγхы наhаяа зорюулhан, ухаан бодолойнгоо дээжые уран үгын эди шэдеэр эдир үетэндэ дамжуулжа ябаhан, эхин классай багшаhаа hургуулиин директор болотороо ургаhан, «Ажалай ветеран», «Буряад Республикын габьяата багша» гэhэн нэрэ зэргэнүүдтэй, Хэжэнгын аймагай Ородой-Адагай үдэшын hургуулиин буряад хэлэнэй ба литературын багша Лайжа-Ханда Жимбеевна тухай хөөрэхэ дуран хүрэнэ.
Намтар
Хүлгөөтэйхэн энэ дэлхэй дээрэ зугааша, хүхюүн дорюун, омогтой суутай үхибүүд, басагадаараа хонгор Буряад оромнай хэтын урда сагhаа хамагта мэдээжэ болонхой аабза.
Хараадшье үзэхэдэ, ямар олон уран зохёолшод, бэлигтэй композиторнууд, барилдааша шамбай хүбүүд, дууша басагад урган гаранхай гээшэб!
Эгээл эдэнэй нэгэн болохо Хэжэнгын аймагай Ородой-Адаг гэhэн тосхондо ажаhуудаг, үдэрhөө үдэр үрэжэлтэйхэн хэшээлнүүдэй үнгэргэжэ байдаг багша, Лайжа-Ханда Жимбеевнай Борохитова тухай бэшэхэ дуран хүрэнэ.
Лайжа-Ханда Жимбеевна 1954 оной мартын 12-то Хэжэнгын аймагай Худанай Уртөө Нууринда Жэмбэ Нанзатович Базарханда Борохитовтанай булэдэ дурбэдэхи уринь боложо турэhэн.
1973 ондо Агын педучилище түгэсхэhэн залуухан басаган Хэжэнгэ нютагаа бусажа, Ород нютагай эхин классудай hургуулида: «А» үзэг - эрдэмэй дээжэ, аяга сай – эдеэнэй дээжэ» гэжэ түрүүшынгээ хэшээл нээжэ, багша мэргэжэлэйнгээ зам эхилhэн намтартай. hүбэлгэн бэрхэ багша ажалайнгаа түрүүшын үдэрhөө өөрынгөө hайн талаhаа харуулжа, сэбэр сэдьхэлээрээ, арюун hэнхэлээрээ гансашье hурагшадайнгаа дура татаа бэшэ, мүн лэ түрэлхидтэнь ехэ hайшагдаа бэлэй.
Ажалынь «шэдитэ сурхайн шэбэнэhэндэл» гансата бүрилдэшөө бэшэ юм ааб даа. Ажалдань хэдэ олон хүшэр гасалаангууд ушарааб даа, хэды олон hүнинүүд үргэhэ нойргүй үнгэрөөб?! Үдэшэ үглөөгүй, үдэр hүнигүй шабинарайнь ошотой урин нюдэд урдахань харагдажа, тэдэнээ зүб харгыгаар хазагайруулангүй ябуулха, сээжэ зүрхэндэнь зориг хүсэнэй зула бадарааха, аба эжынгээ алдар нэрые мүнхэлжэ ябаха, хүнэй зэргэ хүн болохо хүсэлыень хүгжөөхэ гэhэн асуудалнууд Лайжа-Ханда Жимбеевнагай сэдьхэл ото хүлгөөжэ байгаа. Хэшээлэйнгээ үгэ бүхэниие бага үхибүүдэйнгээ ухаанда ойлгосотой, хадуусатай болгон мүлижэ ябаха – багшын иимэ шэнжэ Л.-Х.Ж. Борохитовада эгээл хабаатай.
1980 ондо түрэл тоонто Ородойнгоо Адаг бусажа, Үлзытэ хадынгаа хойморто гэр бүлөөрөө түбхинэн, Лайжа – Ханда Жимбеевна ажал хэрэгээ саашань үргэлжэлүүлнэ. Д. Банзаровай нэрэмжэтэ багшанарай hургуули дүүргэhэнгэй удаа ажал хэрэгтээ бүхыгөөрөө шунажа, он жэлэй үнгэрхэ бүри бэлиг шадабарияа бүри дээшэлүүлhээр.
Мүнөө «Ахалагша багша» гэhэн нэрэ зэргэдэ хүртэйнхэй, дээдэ шатын 14-дэхи разрядтай багша юм. Олон тоото нээмэл хэшээлнүүдые үгэхэ, аймаг соогоо үнгэргэгдэжэ байдаг конференци, семинарнуудта эдэбхитэйгээр хабаадалсажа, hанамжа дурадхалнуудаараа андалдаха, практикада ерэhэн оюутадтай дүй дүршэлөөрөө хубаалдаха, юрэдоо, ехэл сүлөөгүй байдаг даа.
Нойргүй үнгэрhэн hүнинүүдэйнь, амар заяагүй хэжэ байдаг ажалайнь үрэ дүнгүүд эли. Зааhан олон hурагшадынь дээдэ hургуули дүүргэжэ, ёhотой бэрхэ мэргэжэлтэд болонхой. өөрыньшье нангин мэргэжэл шэлэhэн шабинарнуд олон. Мүн түрэhэн өөрынь хоёр басагадынь эхынгээ мүрөөр дабшанхай.
2.2 Ажалай харгы зам, дγй дγршэл.
Алтан дэлхэй дээрэ тγрэhэн бишыхан хγниие орео юртэмсын еhонуудтай танилсуулха хэрэгтэ хγжγγжγγлэгшын γγргэ тон ехэ. Тγрэл арадайнгаа тγмэн жэл соо абажа сахижа ябаhан еhо заншал, γльгэр тγγхэ, γндэhэ хэлэ саашань дамжуулан, эрдэмэй алтан γγдэ руу хγтэлэн абаашадаг хγн багша болоно.
Борохитова Лайжа-Ханда Жимбеевна 39 жэл соо багшаар хγдэлөө. Ажалайнгаа намтарай эхинhээ эхилжэ, бага наhанhаа ухаа орожо ябаhан хγγгэдые дγрбэн тэгшээр хγмγγжγлхэ гэжэ гол зорилго өөрын зохеоhон « Хγн болохо багаhаа», «Буряад литератураар стандартна бэшэ хэшээлнууд» гэhэн программануудай хγсөөр бэелγγлжэ шадаа.( приложение 1), (приложение 2).
Борохитова Лайжа-Ханда Жимбеевна тон харюусалгатай, урагшаа ходо зорижо ябадаг багшанарай нэгэн болоно. Хэшээлнуудынь тон hонирхолтой, hурагша бухэнтэй хγдэлжэ γрдихэ, ажаллаха шэнэ арга боломжонуудые бэдэржэл байдаг hэн. ¥ри хγγгэдэй сэдьхэл зγрхэнэйнь осорто байhан ошохониие hэрюулэн, сэдьхэлэйнь галханиие дайран hөургажа хγмγγжγγлдэг. Тэрэ ажалайнь дγнгγγд.
Багшын гуурhанhаа
Ородойhургуулида
Эльгэ зүрхыемни жаргуулhан,
Эхэ нютагтаа сурхуулhан
Элитэ доктор, кандидадуудтай
Эрдэмэй нангин гуламта юм.
Наян жэлэйн ойн баярые
Наяруулан угтаха золтойбди.
Наhанайм харгые арюудхаhан
Нангин ажалайм эхин лэ.
Үхибүүдтэ эрдэм олгохо заяатай,
Үргэн харгы заяаха замтай
Багшанартань доро дохижо,
Баярые олонhоо хүргэнэбди.
Үшөө олон доктор, кандидадуудые
Үргэн, hурган байгыт даа.
Буряадаа суурхуулжа шабинарайнгаа
Буяндань хүртэн hуугыт даа.
Үшөө олон, олон жэлнүүдтэ
Үреэлэй дээжые шагнажа,
Наранай hайханиие хаража,
Наhандаа золтой hуугыт даа.
ЭрдэниХайбзун Галшиевай
150 жэлэй ойдо зорюулнаб.
Ород нютагhаа гарбалтай
Олон зондоо мэдээжэ
Һаса хотодо hуража
Һургаал абаhан намтартай.
Буян хэшэг үршөөжэ,
Баян дэлгэр сэдьхэлтэй
Үлбэр хүндэ туhалха
Үбшэн зониие аргалха
Үе наhанай уялгатай
Үзэсхэлэнтэ хубитай хүн.
Эрдэни Хайбзун Галшиев
«Бэлигүүн толи» номоороо
Буряад орон нютагуудаар
Бусад hайхан оронуудаар
Бултанда мэдээжэ болоhон
Буян хэшэгые гэршэлhэн
Бунхар сагаан субарган дор
Бүмбэ тэрээнэй булаатай.
Амаршалга.
Шалсаана Буурал баабайтай,
Айраг хатан эжытэй,
Ургы сэсэг хибэстэй,
Урдын жэнхэни соелтой
Доодо-Худан нютагайнгаа
Альгам hайхан хойморто
Амаршалнабди таа олоноо
Амар сайн!
Буряад зонойнгоо еhо заншалаар
Баяртай сэдьхэлээр миhэрэн угтаад,
Алда хэмжээнэй арюун хадагаар
Альган дээрээ дэлгэн угтанабди
Амар сайн!
Буряад хэлэн.
Ууган буряад арадайм
Урдаа хараха хэлэн.
Олон уран зохеолшод
Омогорхон бэшэнэ олоороо
Түрэл буряад хэлэмнай
Түригдэн алдана заримдаа.
Түбшэн налгай хэлэеэ
Түрэл арадни дэмжэдэг hай!
Дээдын эмхи зургаанда
Дарганар дэмы hунгагдаагүй
Эб нэгээрээ хэлсэжэ
Дэбжүүлэел түрэл хэлэеэ!!!
Тобшолол.
«Үнгэрhэн γеынхиеэ гγйсэдээр мэдэржэ, мγнөөнэйнгөө саг ойлгожо абанабди, урдынгаа байдал гγнзэгыгөөр уудалжа, ерээдγйнгөө удхыень тайлбарилнабди, гэдэргээ хаража, урагшаа дабшанабди….» гэжэ А.И.Герцен бэшэhэн байна.
Энэ сэсэн γгγγлэлые баримталан эдэ ехэ зорилго урдаа табин мγнөө тγрэл хэлэ литература, еhо заншал заадаг еhотойл омогорхол тγрγγлдэг багшамни
Литература
1. Районная газета « Долина Кижинги» 2010г, 2011г,2012 г.
2. « Хэжэнгэ» газетэ 2010 он, 2011 он, 2012 он.
3. Л-Х Жимбеевнагай хөөрөөнhөө.
4. Презентаци.
Комментарии