Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай дүрбэн хүндэ хүшэр жэлнүүдтэ ара талада дайсанаа даража, илалта шэрэлсэһэн хүнүүдэй нэгэн болохо Максар Содномовна Ринчинова, Оёорой эгээл үндэр наһатай, ара талын ба ажалай ветеран байна.

Энэ хүмнай 1921 оной майн 21-дэ түрэһэн, энэ наһандаа ерэ дахин Сагаан һараяа угтажа, буряадаараа ерэн нэгэтэй болохонь. «Эжымни минии дүрбэтэй байхадамни наһа бараа. Хойто эжымни намайе томо болгоһон байна. Данзан – Доржо ба Базуудай гэжэ хоёр аханартай һэмби. Эгэшэтэеэ хара багаһаа гэрэй ажал хэжэ, хони мала манажа, газарай эдеэ: ногоон мангир, тибһэ суглуулжа ябааб. Гүрэн түрын хуули Зарлигаар тэрэ үеын хүүгэд булта һургуулида һураха баатай боложо, эхин шатын һургуулиин нэгэдэхи ангин һурагшад болообди. Тиигээд нэгэжэл соо һураад, хара ажалда дүйтэй хадаа аба, эжыдээ туһалхаяа гэртээ үлэхэ болобоб. Манайхи хоёр-гурбан моритой, таба зургаан үхэртэй, арбаад хонитой айл байгаабди» - гэжэ Максар Содномовна һанаһанаа хөөрэнэ.

Үбһэ хуряалгын үедэ 1938 ондо «Заветы Ильича» колхозой залуу басагад ёохор нааданда сугларба. Тэндэ Базар Сосорович Ринчиновтэй танилсажа, гэр бүлэ боложо һууһан байна. Залуу Базар хүбүүн тиихэдэ ФЗУ-да (Филиал заводского управления) һуража гараад, «мастер - размётчик» боложо, Улаан – Үдын паровоз заһалгын заводто (ПВЗ) ажаллахаяа эльгээгдэбэ. Дайнай эхилхэдэ, Базар Сосорович заводтоо үлэжэ, Максар Содномовна түрэл нютагтаа бусаха болобо. Шадалаараа фронтдо туһа хүргэһэн байна. «Хооһон дайнай үедэ колхозой поли дээг ү үр үлэ һэн хоолос т ү үжэ, үб һэ хуряажа, хубса һа муутай, ехээр үлдэжэ дааража ябаабди. 1944 ондо август һарада Валя гэжэ басагатай болообди, һүүлдэнь Валера хүбүүтэй болоһондоо үшөө ехээр баярлаабди» - гэжэ нюдэеэ уһатуулжа Максар Содномовна хөөрөөгөө үргэлжэлүүлнэ.

1966 ондо Базар Сосорович ехээр үбшэлжэ, Оёор нютаг бусажа ерэхэ болобо. Ажалша бэрхэ бүлэ малай ажалда ябаа, тугалшанааршье, хонишонооршье хүдэлөө. Хонишоной ажал – үдэр бүриин туршалга. Ааяма халууншье, һалхи борооншье,  янгинама хүйтэншье гэнэгүй ябаха. Наһанайнгаа амаралтада  гарахынгаа урда Максар Содномовна колхозой таряанай складта үни удаан ажаллаһан байна.

Максар Содномовна ехэ хүндэмүүшэ эхэнэр. Улаан – Үдэдэ байхадаа, нютагаархидайнгаа хүдөөһөө  ерэхэдэнь, ходо эдеэтэй, аяга сайтай угтажа, хонуулжа, хотын дэлгүүрнүүдээр дахуулжа ябуулдаг байгаа гэжэ олон хүнүүд хэлсэдэг.

1978 ондо Базар Сосорович хүндэ үбшэндэ дайрагдажа, наһа бараба, һүүлдэнь хайрата Валера хүбүүниинь мүнхэрбэ. Максар Содномовна энэ наһандаа зобохо тулихыешье үзөө,  баяр жаргалшье үзөө, уйдаха гашуудалдашье абтаа, тиигээшье һаа, мүнөө  болотор сарюун, дорюун, ухаань һонор зандаа. Гансал үниндөө гэмтээһэн хүл гарынь һаянай үбдэжэ, холуур ябанагүй, гэр соогуураа ябадаг болонхой. Ерэ хүрэхэ гээшэ амар бэшэ, бурханай үгтэһэн наһан, аба эжынь ба өөрынь буян байна гэжэ хэлэхэдэ болоно.

Майн 21-дэ Максар Содномовна ерэн наһаяа Валентина Базаровна басагантаяа, Виктор Шоноевич хүрьгэнтэеэ, Евдокия Доржиевна бэритэеэ, эгээн ехэ зээ басаган Елена Викторовнатай ба Баир Батомункуевич хүрьгэнтэеэ, үшөө 5 ашанартаяа, 15 гушанартаяа, 4 дүшэнэртэеэ угтахаяа байна.

Бурхан багшаһаа үршөөлтэй,

Бүхы зонһоо үреэлтэй,

Ухаан һонор, һанаан тэгшэ,

Удаан жаргалтай, бэе мэндэ,

Хүндэтэ Максар Содномовна,

Урагшатай һайн  һуугыт даа!

Ц.-Х. Доржиева, 2011 он