Энээхэн ногоон дэлхэй дээрэ

Эхэнэрэй бэе оложо түрѳѳд,

Эхын жаргал эдлэжэ ябахаhаа

Эрхим юумэ байха юм гү?

             Ц-Д. Дондогой.

  1934 ондо июниин 5-да Сэлэнгын аймагай Шанаа нютагта ажалша бүлэдэ түрэhэн, мүнѳѳ Улаан- Υдэдэ ажаhуудаг, багшын ажалай ветеран Лидия Ринчиновна Раднаева тухай хѳѳрэхэ дурамни хүрэнэ.

1942 ондо Шанаагай hургуулида ороhон юм. Бага балшар наhандаа дайнай болоод,  дайнай hүүлэй жэлнүүдэй хүндэ байдалые дабажа гараа.

Эхэ эсэгын буянгаар Лида  басаган эрдэмтэй боложо, Улаан- Υдын багшанарай техникум 1955 ондо дүүргэбэ. Зэдын аймагай Оёор нютагта ажалайнгаа үргэн харгы эхилhэн юм. Хэды олон үхибүүдтэ эрдэм ном шудалалгын түрүүшын алхамуудые хэхэдэнь туhалжа, уншуулжа, бэшүүлжэ hургаhан байнаб даа!

Ажалайнгаа hүүлээр, үдэшэлэн,  сүлѳѳтэй сагтаа  залуушуул  нааданда  сугларжа, амардаг байгаа. Тэрэ үедэ нютагай хүбүүн Гомбо Тарбаевтай уулзажа, жаргалаа олоhон байна. Гурбан  хүбүүдэй, хоёр басагадай  энэрхы аба эжы  боложо, бултандань дээдэ hургуулиин эрдэм үгэжэ шадаа юм.

Жэлhээ жэлдэ дүй дүршэл ехэтэй багша боложо, Лидия Ринчиновна hурагшадайнгаа hонирхол татажа,  бэлиг шадабарида таарама даабаринуудые үгэжэ, хэшээлнүүдээ үнгэргэдэг hэн тула,  үхибүүд ехэ дуратайгаар номоо үзэдэг hэн.

Суг ажаллажа байhан ород хэлэ бэшэгэй багша Сансуева Ольга Дондоковнагай хѳѳрѳѳнhѳѳ: « Лидия Ричиновна ехэ урагшаа hанаатай, хүндэтэй, алишье хэрэгтэ хамсыгаа шуужа ородог хүн. Дууша, хатарша, ямаршье дуу ирагуу гоёор дуулажа шадаха. Ажалайнгаа hүүлээр гэртээ ерээд, халуун эдеэгээ бэлдэжэ дүүргээд, «нюуса хадагаламжа дэбтэрээ»  нээжэ,  шүлэгүүдээ бэшэдэг байhан юм».

Багшын ажалай хажуугаар Лидия Ринчиновна зохёохы ажал ябуулдаг байгаа. Олон дахин «Зэдын  үнэн»  сониндо шүлэгүүдынь гаргагдаhан байна.

«Багшанараар Росси алдаршадаг, алдар тэдээндэ hурагшад асардаг» гэhэн арадай мэдээжэ уран үгэ үнэн. Лидия Ринчиновнагай олон тоото hурагшадынь багшаяа ехэ хүндэлдэг, уулзажа баяраа хубаасалдадаг. Шабинарынь мүнѳѳ ажахын элдэб hалбаринуудта амжалтатайгаар ажаллажа ябадаг.Тэдэнэй дунда врачнууд, багшанар, соёлой хүдэлмэрилэгшэд, совхозой түрүү ажалшад г.м. бии.  Гарма Гармаев  hурагшань, Оёорой  hургуули  эгээн түрүүн мүнгэн медаляар дүүргээд, мүнѳѳ « Бинбанкын» түрүүлэгшын орлогшо, Эржена Бадмаева- врач, Дарима Бадмаева, Елизавета Чердонова, Долгоржап Машеева, Намсалма Банзаракцаева, Баярма Цыбикжапова- багшанар, Владимир Цыбиков- Буряад Республикын «Габьяата ветеринарна врач» г.м.

39 жэлэй туршада таhалгаряагүй багшалжа,  багахан үхибүүдэй оюун ухаа хүгжѳѳхэ харюусалгатай уялга дааhан Лидия Ринчиновнагай туйлалтанууд тоогүй олон. «Ахамад багша» гэhэн нэрэ зэргэтэй, үхибүүдэйшье, суг ажаллаhан зонойшье дунда солотой, хүндэтэй хүн гэжэ тодороо.

Υнгэрэгшэ жэлэй октябрь hарада буряад хэлэнэй hайндэртэ Оёорой hургуулида Лидия Ринчиновнатай уулзалга болобо. Буряад хэлэнэй багшанар Доржиева Ц-Х.С.  ба  Намсараева Э.Ш.  хоёр олон үеын  шабинарыень урижа,  шүлэгүүдэйнь суглуулбари хэблэжэ, презентаци хэhэн байна.

Хамта ажаллаhан Аманжулова В.Н, Машеева М.Д хоёрой hанаhанhаа: «Лидия Ринчиновна бидэ, залуу багшанарта,  хэшээлнүүдтэ бэлдэлгэдэ туhалжа, hургуулиингаа ба аймагайнгаа хэмжээндэ нээмэл хэшээлнүүдые үгэжэ, дүй дүршэлѳѳрѳѳ хубаалдадаг hэн. Хэзэйшьб Лидия Ринчиновнатай адли багша болохобиб гэжэ hанагша бэлэйбди».

Энэ hайндэртэ hурагшад шүлэгүүдыень уран гоёор уншажа, ехэ баясуулhан байна. Эгээн түрүүшын шабинар, нютагтаа хүндэтэй  Очирова С.Г ба Дармаева М.Д (мүнѳѳ ажалай ветеранууд) ерэжэ,  багшадаа доро дохин, бэлэгүүдээ бариба.

Танай анхаралда Лидия Ринчиновна Раднаевагай шүлэгүүд.

Оёор нютаг.                                                                               

Yхэр Шулуунhаа аршаан эхитэй,

Yнэр баянаар хүгжэхэ табилантай

Yлгы тэнюун Оёор нютагни

Yргэлжэ ногоорон, сэсэглэн байгыш!

Буурал Зэдын хашарhата долгин

Бомбоо аралhаа hэбшээ эльгээн,

Бушхама хоншуу мойhоной үнэрѳѳр

Байдалымнай утан, арюусхан байгыш!

Yглѳѳнэй наранаар жэргэмэл хангюурдан,

Yзэсхэлэн хүгжэмѳѳр маанадаа угтана.

Эрьеэ үдэрэй үлзы байхые

Эрбэлзэн дээрэмнай зүгнэн дууладаг.

Тойроод Обоо, тахилта ууланууд

Талаан, жаргал vршѳѳн байдаг.

Тала, хүбшын аршаан булагууд

Тамир, хүсэ нэмээн байдаг.

Залуу наhандаа Зэдэ ерэхэдээ,

Зонииень шэнжэн, шарайлан танилсахадаа,

Зохид сэдьхэлтэйень hанаандаа таашаагааб.

Түбидэ нютагууд хэды олон бэ,

Түбхинэхэ хуби заяам Оёор байбал.

Түрэhэн үринэрэйм тоонто нютаг

Толоржо зуладал бадаран байг лэ.

Багшын хүсэл.

Арбагархан гарытнай адхан

«А» үзэгhѳѳ эхилэн hургахадаа,

Зүрхэндэм  дулаа нэмэhэндэл,

Зѳѳлэрэн, хайлан байгша hэм.

Илдамхан харахан нюдѳѳрѳѳ

Инагаар хаража шагнахадатнай,

Яажа найдалытнай хүсээхэб гэжэ,

Янзын бодол түрэдэг  hэн.

Зургаатайхан багахан таанадаа

Зүрхѳѳрѳѳ татажа шадаһайб,

Дуугүй, хирүү зангыетнай

Дураараа нээжэ дэлгэhэйб.

Хирэгүй сэлмэг сэдьхэлытнай

Һэндэнгүй, дэмжэн баяжуулhайб,

Альганайтнай дулаа дамжуулан,

Абьяастай  мэргэжэлтэд болгоhойб.

Энэ оролдолгым болбосоруулжа,

Эрдэмтэд  боложо баяжуулhайт,

Оёор нютагаа дээшэлүүлжэ,

Орден, медаль  зүүhэйт.

Зэдынгээ габьяа дэмжүүлэн,

Засагтаа hууритай болоhойт,

Багшын хүсэл бадаруулан,

Баяр, жаргалаар үндылгэн,

Буряад ороноо баяжуулан

Баран зонуудаа баярлуулhайт!

ЗΥГЫ

Υглѳѳнэй наранаар зүгыхэн

Υнгэ бүриин сэсэгүүдые

Унхидан, шииганан шэмыень

Ундаа харяан шэмэнэ.

Арайхан гүзээгээ дүүргээд,

Амаран hажажа hуутараа,

Шииганан дээшээ үндыжэ,

Шамдан уургайдаа бусаба.

Нялха нарай үхибүүдээ

Налгай тэнюун ургахыень

Ангайн арбалзан байхадань

Амадынь эдеэгээр дүүргэнэ.

Садаабди гэжэ дохиходонь,

Сүлѳѳдэ гаран амархаяа

Сабшаланда шунган hуужа,

Согтой нүхэдѳѳрѳѳ тэниибэ.

Цырен-Ханда Доржиева Оёорой һургуулиин буряад хэлэнэй багша