Бурин – Хаанай  тахилга

Буряад  ба  Монгол  оронуудай  дэбисхэр  дээрэ  табан  хаан  уулнууд  байдаг.  Буряад  орондо,  Зэдэ  годдо – Бурин  хаан,  Хяагтын  аймагта -  Хумэн  хаан,  Хугтэй  хаан  хоёр, Монгол  орондо -  Ундэр  хаан,  Дулаан  хаан.

Буряад  ба  Монгол  оронуудай  дэбисхэр  дээрэ  табан  хаан  уулнууд  байдаг.  Буряад  орондо,  Зэдэ  годдо – Бурин  хаан,  Хяагтын  аймагта -  Хумэн  хаан,  Хугтэй  хаан  хоёр, Монгол  орондо -  Ундэр  хаан,  Дулаан  хаан.

Табан  хаашуулай  ахалагшань  -  Бурин хаан.  Бурин хаан  хадаа  Баруун  ба  Зуун  гээд  илгардаг.  Зуун  Бурин хаанай  урда  хормойдо  Зэдэ  голой  Инзагата  нютаг  оршодог,  ара  хормойдонь  Юроо  сайхан  нютаг  нэмжыдэг.  Хаан  уулаа  зунай  hуул  hарын  шэнын  2- то  тахидаг.  Эхэнэр  зон  тахилгада  байдаггуй.

 Энэ  уулын  оройдо  гурбан  томо  хунэй  гарнуудаа  холбуулан  тэбэрижэ  хурэхэгуй  узуураараа  будуун  хуша  модон  ургажа  байдаг.Энэ  будуун  хушые  тойрожо,  хэдэн  газар  тогтомол   уhан  булаг  бии.  Энэ  уhань  урдадагуй,  нэгэ  метр  шаху  гунзэгыдэ  сэбэр  hайхан  уhан  соо  оёортонь  хунуудэй  ургэhэн  улан  мунгэнууд  яларжа  байдаг.  Ямаршье  удаан  болзорто  ехэ  бороо  ороходо,  энэ  хонхорнуудай  уhан  ехэ  боложо  халидагуй,  ган  гасууритай  жэлдэ  хатажа  шэргэдэгуй,  нэгэл  хэмдээ  байдаг.

Бурин  хаанай  ара  хормойн  ой  модоной  дуурэхэдэ,  шэнэhэн  модоной  шэбэр,  hоог  бургааhан  ургадаг.  Ойро  тойрон  ургадагуй  жэмэс  -  ухэр  нюдэн,  улаагана,  зэдэгэнэшье  ургадаг.  Тэгшэ,  жалга  жабаагуй  газарта  Шэбэрэй  модод  ургана.  Баруун  Шэбэрэй  урдахана  Саган  убгэнэй  бунханай  захада  Бурин  хаанада  уряалаар  ерэhэн  уулын  эзэдэй  баатарнуудтайгаа  бараалхадаг  газарынь  юм.

Бурин  хаан  табан  баатарнуудтай.  Эгээн  ахалагша  баатарынь -  Баян  Зурхэн  уула.  Энэ  баатарынь  ехэ  заргаша,  заргалдахадаа  ходо  туйлажа  гарадаг  байhан.  Хоёрдохи  баатарынь  Сандахын  адагай.

 Бурин  уула.  Гурбадахи  баатарынь  Наранай  Баян  Сагаан,  дурбэдэхинь -  Ханаан  хабсагай,  табадахи  баатар  -  Бадаата.

Бурин  Хаанай  туруушынь  хатан  Харууха  байhан.  Ямар  нэгэн  ушар  дээрэhээ  Бурин  Хаан  Харууха  хоёр  хахасаhан  байна.  Энэ  ушараар  Бурин  Хаан  ехээр  сухалдажа,  балингаараа  хойноhоонь шэдэхэдэнь,  тэрэнь  замдаа  унажа,  Шобхо  гэжэ  нэрлэгдэhэн,  шобогор  оройтой  ехэ  эгсэ  уула  Бии  болоhон  юм.

Бэрхэ  байдалда  ороод,  унэн  зурхэнhоо  зальбараа,  дурсаа  хада  Бурин  хаан  харадаг,  абардаг  гэлсэдэг.

Автор: Дарханова Светлана Балдановна, с. Ташир