Гэгээтэй тухай домог

Монголдо сахюур шулуугаар яларан байдаг «Сарата» гэжэ нэршэhэн ехэ хада уула бии.

Тэрэ уулын хойморто hуурижаhан арад зон Улуужэн хаанай добтолходонь эсэрүүсээд, диилдэхэ болоходоо хойто зуг руу тэрьедэжэ гараhан байна. Тэдэниие шаргал зээрдэ азаргатай хоер баатарнууд гаргаhан байгаа. Харгы замдаа али болохо бэрхэшээлнуудтэй ушаржа, тэдэ хоер тулиhан юм. Ууха унда үгы, эдихэ хоолгүй Шэблээн дабаая дабажа гараад, нэгэ hууринда ерэбэ. Тэндэнь нэгэ айлай урхөөр утаа гаража байна, ороходонь хони гаргаад, гэдэhыень шанажа байба. Ядуу айл байhан туладаа, шанаhан халуун эдеэгээрээ хундэлхэ hанаатай “Шуhанай болохые хүлеэгыт” – гэбэ. Тэдэ хоер хүлеэжэ, шуhанhаа ама хурөөд, газаа гарахадань, уяатай шара азаргань үгы болошоод байба. Хэтэр элитэрээ бэдэржэ, нэгэ добо дээрэ униеэн хирганай бүүргээhээ жолоогоороо оройлдошоод байхадань морео олоод, тэрэ баатар энэ добо дээрэ шемэ тангариг үгэhэн байна.

“Минии уг гарбал үеын үедэ шуhа бу эдиг. Харида байhан хүүхэн эдихэ гээ hаа эдиг, халуундаа байhан хубуун бү эдиг. Унишэн хабиргаа айлда бү үзүүжэн”.

Тэрэнhээ хойшо энэ дообуун Тангариг гэжэ нэршэhэн байна. Харин энэ хоер баатарнуудай хилэ гаража ерэхэдэ саhан бургажа байба. Тиигээд энэ газарта Бургултай гэжэ нэрэ угэнхэй.

Хоёр тээшээ тараха гэжэ хэлсэбэ. Шарга азаргатайнь – баруулаа, зээргэ азаргатайнь – зүүлээ. Тогтоhон газартаа нэрэ угэhөөр ябаба.

Гэгээтэйдэ ерэхэнь (наран) гэгээржэ байба, тиигээд манай нютаг “Гэгээтэй” гэжэ нэршэбэ, Цагаатайда хүрэхэдэнь – үдэр болоод, сагааржа байба. Yшөөтэй хурэтэрэнь боро хараа боложо, үдын хойно ушөөрбэ. Инзагата хурэхэдэнь, инзаган гүйжэ ябаба.

Эдэ хүнүүдhээ гараhан, тараhан хүнүүд сартуул угсаатан гээшэ.